ಪ್ರತೀ ಬದುಕಿನ ಆರಂಭದ ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಗಳು ಆಯಾ ಬದುಕನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಅವಧಿ. ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಟ್ಟ ಗುರುತುಗಳಂತೆಯೇ ಉತ್ತಮ ಗುರುತುಗಳೂ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಉತ್ತಮ ಗುರುತುಗಳೇ ಹೆಚ್ಚು ದಾಖಲಾದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಬದುಕುಗಳು ಮುಂದೆ ಆಗೊಮ್ಮೆ ಈಗೊಮ್ಮೆ ದಾರಿ ತಪ್ಪಿದರೂ ದಿಕ್ಕು ತಪ್ಪಲಾರವು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೆಡುಕಿನಲ್ಲಿಯೇ ಉರುಳಿ ಹೊರಳುವಂತಾಗಿದ್ದರೆ ಭವಿಷ್ಯದ ದಾರಿ ದಿಕ್ಕುಗಳೂ ಗೊಂದಲಮಯವಾಗಬಹುದು.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಾಹ್ಯ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಯಥೇಷ್ಟವಾಗಿದ್ದು ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ವಿಧದ ನೇತ್ಯಾತ್ಮಕ ಸಂಗತಿಗಳು - ಆರಂಭದಿಂದಲೇ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಸೆಳೆಯುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಹೆಣ್ಣು ಗಂಡು ಎಂಬ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಅಥವ ಉದ್ದೇಶಿತವಾಗಿ ಕೆಲವರು ಅದು ಹೇಗೋ ಅಂತಹ ಕೆಡುಕಿನ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಪಾರಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ; ಕೆಲವರು ಬಿದ್ದಲ್ಲಿಯೇ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಮುಗ್ಗರಿಸುತ್ತಾರೆ; ಕೆಲವರು ಅನಿರೀಕ್ಷಿತಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲಾಗದೆ ಬದುಕಿನ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಎಡವುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾರೆ.
ಉತ್ಸಾಹ, ಉತ್ಸುಕತೆ, ಉತ್ತೇಜನಗಳಿಂದ ಅಪ್ರಚೋದಿತವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜಿತವಾಗುವ ಬಾಲ್ಯದ ಬಾಲಿಶ ಮನಸ್ಸುಗಳು ಆಗಾಗ ಎಡವುವುದು ಸಹಜವೇ. ಎಷ್ಟೋ ಬಾರಿ "ಉತ್ತರಗಳಿಗಾಗಿ ಹುಡುಕಾಟ" ಎಂಬ ಅಪ್ರಬುದ್ಧ ಅವಸರವೇ ಎಳೆಯ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಹೊಂಡಕ್ಕೆ ಕೆಡವುವುದೂ ಇದೆ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ - ಯಾವುದೇ ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದು ಮಾತ್ರ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೇ. ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಹುಟ್ಟುವ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕ್ಕಾಗಿ ಅಲೆಯುವ ನಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ವಿಶ್ವದ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಬೌದ್ಧಿಕ ಅಥವ ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ - ಅಪ್ರಬುದ್ಧ ಕುತೂಹಲ ಮತ್ತು ಅತೀವ ಹುಮ್ಮಸ್ಸಿರುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಅಪ್ರಬುದ್ಧ ಕುತೂಹಲ ಮತ್ತು ಹುಮ್ಮಸ್ಸುಗಳು ಎತ್ತಲೋ ಹಾಯುವ ಘಟನೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ - ಇತ್ತ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಎಲ್ಲ ಘಟನೆಗಳೂ ಏಳುಬೀಳುಗಳ ಅಚ್ಚಿನಲ್ಲಿ ಸರಸರನೆ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತವೆ; ಆಯಾ ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು - ತನ್ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕಟ್ಟುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನೂ ವಹಿಸುತ್ತವೆ.
ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ಹುದುಗಿರುವ "ಬಾಚಿಕೊಳ್ಳುವ" ಅದಮ್ಯ ಹಂಬಲವನ್ನು - ಬಾಲ್ಯದ "ಸರಿ ತಪ್ಪು"ಗಳ ಸಂಯಮಪೂರ್ಣ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕರಿತ ಶಿಕ್ಷಣದಿಂದ ಮಾತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅದು - ಕೇವಲ "ಕೇಳಿ - ನೋಡಿ" ಕಲಿಯುವಂತಹ ಸರಳ ಶಿಕ್ಷಣ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಡವಿದಾಗೆಲ್ಲ ಆಗಿಂದಾಗಲೇ ಸರಿದಾರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿಸುವ ಸಮರ್ಥ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ಪರಿಸರವಿದ್ದರೆ ಅಂತಹ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ "ಸರಿ ತಪ್ಪು"ಗಳನ್ನು ಚಾಣಾಕ್ಷತೆಯಿಂದ ನಿಭಾಯಿಸಿ ಜೀರ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಮರ್ಥರಾಗುತ್ತಾರೆ; ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ "ಬರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎಡವಿಯೂ ನಿಲ್ಲುವ, ಕೊಡವಿ ನಡೆಯುವ,ಅನುಕರಣೆಯಲ್ಲದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಕಲಾತ್ಮಕ ಬದುಕು" - ಎಂಬ ಸುಲಲಿತ ವ್ಯಾಕರಣವು ಅಂಥವರನ್ನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರವೇಶಿಸಿಬಿಡುತ್ತದೆ.
ಅನಂತ ಅವಕಾಶಗಳ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಬಗೆಬಗೆಯ ಅಗ್ನಿಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನೊಡ್ಡುವ ಈ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ "ಕಂಡೂ ಕಾಣದಂತೆ, ಕೇಳಿಯೂ ಕೇಳಿಸದಂತೆ, ಮಾಡಿಯೂ ಮಾಡದಂತೆ " ಬದುಕಲು ಬೇಕಾದ ಸ್ವಚ್ಛ ಸ್ಪಷ್ಟ ವಿಚಾರಗಳುಳ್ಳ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿ ತರಬೇತುಗೊಳಿಸಬಲ್ಲ ಬಾಲಶಿಕ್ಷಣವು - ಯಾವುದೇ ಬದುಕು ಯಾವುದೇ ಹಂತದಲ್ಲೂ - ಸೋತು ಓಡಿಹೋಗಲು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ "ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಇದ್ದು - ಜಯಿಸಲು" ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಹಾಗೆ ಸವಾಲೊಡ್ಡುವ, ಬಾಲ್ಯದ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಕಾವುಕೊಡುವ, ಸುಂದರ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಆಸ್ವಾದಿಸುವ, "ಜವಾಬ್ದಾರಿ" ಎಂಬುದನ್ನು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿಯೇ ಸಹಜವಾಗಿ ಕಂಡು ಅನುಭವಿಸಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ ವಾತಾವರಣವು - ಸುಖ ಸೌಕರ್ಯವಿರುವಂತೆ ಕಾಣುವ ಇಂದಿನ ಎಷ್ಟೋ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ. "ನಿಶ್ಶಬ್ದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂತ ಬದುಕು" ಎಂಬುದು ಇಂದಿನ ಬಹುತೇಕ ಮಕ್ಕಳ ಸ್ಥಿತಿ.
ಹೀಗಾಗಿ ಹುಮ್ಮಸ್ಸಿನಿಂದ ಕುಪ್ಪಳಿಸುವ ಮನಸ್ಸುಗಳು ಬಂಧಿತ ಪರಿಸರ ಎಂಬ ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆಯಿಂದ ಬಾಡಿಹೋಗುತ್ತಿವೆ. "ಅತಿ ಸುರಕ್ಷಿತ" ಗೊಂಡಿರುವ ಇಂದಿನ ಬಾಲ್ಯದ ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಒಂಟಿಯಾಗಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ಅವ್ಯಕ್ತ ಬಳಲಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಬಗೆಬಗೆಯ ಮನುಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ, ವಿಶಾಲ ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿ ಒಡನಾಟ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಂದಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಈಗಿನ ಮಕ್ಕಳು ಬಾಲ್ಯಕಾಲವನ್ನು ಕಳೆಯಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಮಾನಸಿಕ ಸೌಖ್ಯದ ಸೆರಗಿನಲ್ಲಿ ವಿಕಸಿತಗೊಳ್ಳುವ - ಅಂತಹ ಹಿತಕರವಾದ, ಜೀವನಸ್ನೇಹಿಯಾದ ಅನುಭವದಿಂದಲೂ ಇಂದಿನ ಮಕ್ಕಳು ವಂಚಿತರಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗೆ ಬಂದಿಗಳಂತೆ ಬೆಳೆಯುವ ಮಿತಾನುಭವದ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಭವಿಷ್ಯದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಆಕಸ್ಮಿಕಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲಾಗದೆ - ತಾವೂ ಸೋಲುತ್ತ... ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಬದುಕುಗಳನ್ನೂ ಸೋಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಈಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೋಗಿದೆ.
ಸುಮಾರು ೪೦ - ೫೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನವರೆಗೂ ಇಷ್ಟೊಂದು ಗೊಂದಲವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ಮುಕ್ತ ಸಮಾಜವೊಂದು ಇತ್ತು. ಮಕ್ಕಳ ಕೈಯ್ಯಳತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಅಮ್ಮ ಅಪ್ಪ ಎಂಬ ಸುರಕ್ಷಾ ಛತ್ರಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲಿಗೆ ನಿರ್ಭಯದ ವಾತಾವರಣವಿತ್ತು. ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ರಾಜ್ಯವಿತ್ತು. ಮಕ್ಕಳದೇ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರಪಂಚವಿತ್ತು. ಭಯಮುಕ್ತವಾದ ಅಂತಹ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಸಹಜವಾಗಿ ಅರಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂತಹ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಗ - ನನ್ನಂತಹ ಹಲವು ಸುಖೀ ಪ್ರಜೆಗಳಿದ್ದರು.
ನನ್ನ ಅದೃಷ್ಟ! ಅಕ್ಕ, ತಂಗಿ, ತಮ್ಮಂದಿರು ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಬಡತನದ ಜೊತೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಅವಕಾಶವು ನನ್ನ ಬದುಕಿಗಿತ್ತು. ಈ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳೂ "ಬಾಲ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿಗಲೇಬೇಕಾದ ವಿಟಮಿನ್ ಗಳು" ಎಂಬುದು ನನ್ನ ಅನುಭವ. ಈ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಿಂದ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಏಗುವುದನ್ನು ಕಲಿತರೆ ಮುಂದೆ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಬಣ್ಣದ ಗುದ್ದುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಜೀರ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯು ತಾನೇ ತಾನಾಗಿ ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾದಾಗ - ಸಾವನ್ನೂ ಹಳೆಯ ಗೆಳೆಯನಂತೆ ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಬದುಕಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ತಮ್ಮ ಊರಿನ ಪರಿಚಯ, ಜನ - ಮಾತು - ರೀತಿ - ವ್ಯವಹಾರ ಶೈಲಿಯ ಪರಿಚಯ, ಗದ್ದೆಬಯಲು ಮರಗಿಡಗಳ ಪರಿಚಯ, ಕಲೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪರಿಚಯ, ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿನ ಸಮಸ್ತ ಭೂಮಿಯ ಸ್ಥೂಲ ಪರಿಚಯವಾದಾಗ - ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ "ನಿಜಜೀವನ ಎನ್ನುವ ನಾಟಕ"ಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವ ರಂಗಭೂಮಿಯು ಸಿದ್ಧವಾದಂತೆಯೇ.
ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ ಕೋಟೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಊರು - ಬದುಕಿನ ವಿದ್ಯೆಯ, ಜೀವನವೆಂಬ ನವರಸಗಳ ನಾಟಕಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಪೂರ್ವ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿ, ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕೋಟೇಶ್ವರಕ್ಕೇ ಬಂದು - ನಾನು ನಿಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
"ಬಾಲ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿ" ಗೆ ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಅನನ್ಯತೆ ಇದೆ. ಅದು ಸಹಜ ದೃಷ್ಟಿ. ಯಾವುದೇ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗದ ಶುದ್ಧ ದೃಷ್ಟಿ. ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು, ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಹಾರುಮಣೆಯಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ - ತನ್ಮೂಲಕ ಏನನ್ನಾದರೂ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶವಿಲ್ಲದೆ ವೀಕ್ಷಿಸುವ ಸರಳ ದೃಷ್ಟಿ. ಆದ್ದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಸಾಧನೆಯ ಹಂಬಲದ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹವಿಲ್ಲದೆ ನೋಡಬಲ್ಲ ಬಾಲ್ಯಕಾಲವು ಆಳವಾದ - ಸಮಗ್ರವಾದ ವಿಷಯಪುಷ್ಟಿಯನ್ನು ನೀಡದಿದ್ದರೂ ಬಾಲ್ಯದ ನೋಟದಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯ ಕಾಲದ ಕೋಟೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಊರು ನನಗೆ ಪ್ರಿಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಆಧಾರವೇ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ. ಅಂದು ಆಯಾ ಊರಿನಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದ ಪೂಜಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಸಮಾಜವನ್ನು - ನಿತ್ಯದ ಬದುಕುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದ ಪರಿಯೇ ಅನ್ಯಾದೃಶವಾದುದು.
ಕೋಟೇಶ್ವರದಲ್ಲಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಮನೆಯ ಬಲಗಡೆಗೆ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕುಂಭಾಶಿ - ಆನೆಗುಡ್ಡೆ ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದ್ದರೆ - ಒಂದು ಮೈಲಿ ಎಡಗಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತೋಭಾರ ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವಿತ್ತು. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಒಲವಿದ್ದ ನನ್ನ ಅಪ್ಪಯ್ಯ ಮತ್ತು ಅಮ್ಮ ಈ ಎರಡೂ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಆಗಾಗ ಹೋಗಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. "ಅಳಿಯನ ಜೊತೆಗೆ ಗೆಳೆಯ" ಅನ್ನುವಂತೆ - ನಾನೂ ಅವರ ಜೊತೆ ಅವರು ಹೋಗುವಲ್ಲಿಗೆಲ್ಲ ಆಗ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ೪ - ೫ನೇ ತರಗತಿಗೆ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲ ಬಂಧುಗಳ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡದೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರೂ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆಂದು ಹಿರಿಯರು ಹೊರಟಾಗ ನಾನು ಖುಶಿಯಿಂದಲೇ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಜಾತ್ರೆಯು ಬಂತೆಂದರೆ ಇಡೀ ಊರೇ ಉತ್ಸವದ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲವದು.
ಅಂದಿನ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಆಗ - ಈಗಿನಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಳಗಿನ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಬಿಟ್ಟರೆ ಉಳಿದಂತೆ ದೇವಳದ ಒಳ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬರೇ ಕತ್ತಲೆಯೋ ಕತ್ತಲೆ. ದೇವರಿಗೆಂದು ಉರಿಸಿದ ಹಣತೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಅಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ದೀಪವೂ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ... ಅಂದಿನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಪರಿಸರವು - ಪಕ್ಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಭಾವವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುವಂತಿರುತ್ತಿತ್ತು.
ಮಹತೋಭಾರ ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಆತ್ಮ. ಮಹತ್ ಅಥವ ಮಹಾನ್ ಆತ್ಮಾ ಎಂಬುದು ಮನೋವಲಯವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಮಹತೋಭಾರ ಅಂದರೆ ಆತ್ಮರೂಪೀ ನಿರ್ದೇಶ. ಆಶ್ರಿತರ ಮನೋವಲಯವನ್ನು ಶುಭ್ರವಾಗಿರಿಸುವುದೇ ದೇವಾಲಯಗಳ ಉದ್ದೇಶ.
ಈ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಳದಲ್ಲಿ ಭರ್ಜರಿಯಾದ ಎರಡು "ತಟ್ಟೀರಾಯ"ಗಳಿದ್ದವು. ಜಾತ್ರೆಯ (ಕೊಡಿ ಹಬ್ಬ) ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳು ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಮುಂದೆ ಕುಣಿಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಉಳಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗಿನ ಜಗಲಿಯ ಎರಡು ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವು ನಿಂತಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಂದು ನನ್ನನ್ನು ಹೆದರಿಸುತ್ತಿದ್ದುದು - ದಿನವೂ ವಕ್ಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರಾತ್ರಿಯ ಕತ್ತಲೆ ಮತ್ತು ಈ ತಟ್ಟೀರಾಯಗಳು. ಇವೆರಡೂ ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದವು. ಮಟಮಟ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲೂ ಅಲ್ಲಿನ ಮಾಡಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಬ್ಬು ಕತ್ತಲು ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಳದ ಹೊಸ್ತಿಲ ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗಲೇ ನಾನು ಅಮ್ಮನ ಕೈಯನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು - ಒಳ ಪೌಳಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುತ್ತಿದ್ದ ದುಷ್ಮನ್ ತಟ್ಟಿರಾಯಂದಿರನ್ನು ದಾಟುವ ವರೆಗೂ... ಅಂದರೆ ಇನ್ನೊಂದು ಹೊಸ್ತಿಲು ನನ್ನ ಕಾಲಿಗೆ ತಾಕುವ ವರೆಗೂ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಓಡಿದಂತೆಯೇ ದಾಟಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆಮೇಲೆ ಒಳಗೆ ಹೋಗಿ ಶಿವನ ಎದುರು ನಿಲ್ಲುವಾಗ "ಎದೆ ಹಾರಿದೆ ಬಾಯಾರಿದೆ" ಅನ್ನುವಂತಹ ಆತಂಕ! ಶಿವನಿಗೆ ಹಣ್ಣುಕಾಯಿ ಅರ್ಪಿಸಿ ತೀರ್ಥ ಸ್ವೀಕರಿಸುವಾಗ, "ಬರುವಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ದುಷ್ಮನ್ ನಿಂದ ಹೇಗೋ ಪಾರಾದೆ; ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗಲೂ ಹೀಗೇ ಸುಸೂತ್ರವಾಗಿ ಪಾರುಮಾಡಪ್ಪಾ" ಎಂದು ಶಿವನಿಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು ಬಿಟ್ಟರೆ - ಆಗ ನನಗೆ ಬೇರೆ ಯಾವ ಯೋಚನೆಯೂ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ... ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ತನ್ನ ಮಗಳ ಈ ಅವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕಂಡು ಸುಸ್ತಾದ ಅಮ್ಮನು ಮಗಳ ಈ "ಮರಣಸಂಕಟ"ವನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಅಪ್ಪಯ್ಯನಿಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಅವರು ನನ್ನನ್ನು ಕೂಡಿಸಿಕೊಂಡು "ತಟ್ಟೀರಾಯ"ನ ನಿಜರೂಪವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಭಯ ಪರಿಹರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು.
"ತಟ್ಟೀರಾಯ ಅಂದರೆ ಅದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ತಟ್ಟಿ. ಬಿದಿರಿನಿಂದ ರೂಪಿಸುವ ಒಂದು ಆಕಾರಕ್ಕೆ ಅಂಗಿ ತೊಡಿಸಿ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಅದನ್ನು ತಟ್ಟೀರಾಯ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅದರ ಒಳಗೆ ಒಬ್ಬ ಗಟ್ಟಿ ಮನುಷ್ಯನು ನಿಂತುಕೊಂಡು ಆ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ನಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪಾದಗಳು ಮಾತ್ರ ಹೊರಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಒಳಗಿರುವ ಅವನ ಕಣ್ಣಿನ ನೇರಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಆ ತಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ತೊಡಿಸಿದ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ರಂಧ್ರಗಳನ್ನೂ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ತಟ್ಟೀರಾಯನ ಒಳಗಿರುವ ಮನುಷ್ಯನು ಆ ರಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಹೊರಗೆ ನೋಡುತ್ತ ಉತ್ಸವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಾನೆ. ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಯಾವುದೋ ರಾಕ್ಷಸ ರೂಪ ಅನ್ನಿಸಿದರೂ ಅದು ಚೈತನ್ಯವಿಲ್ಲದ ಬರೇ ಒಂದು ಆಕಾರ. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೆ - ತಟ್ಟೀರಾಯನೇ ಕುಣಿದಂತೆ ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತಟ್ಟೀರಾಯನು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಭವ್ಯತೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಹೌದು; ಮಾಯೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಹೌದು. ಭವ್ಯವಾದ ಈಶರಥದ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಕೆಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯು ತಾಗದಿರಲಿ (ಕೆಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಟ್ಟೀರಾಯನೇ ಆಕರ್ಷಿಸಲಿ...) ಎಂಬ ಮನುಜಭಾವದ ಸಾಂಕೇತಿಕತೆ ಮತ್ತು ಇಡೀ ಉತ್ಸವದ ರಂಗನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಲೌಕಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯೂ ಇದರಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಆಕೃತಿಯ ಬೃಹದ್ರೂಪ, ಮೀಸೆ, ಉದ್ದುದ್ದದ ಕೈಕಾಲುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ನೀನು ಹೆದರುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಮಗಳೇ. ಚೈತನ್ಯವಿಲ್ಲದ ಅಂತಹ ರಕ್ಕಸ ಆಕಾರಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಎಂದೂ ಹೆದರಬಾರದು. ಮನುಷ್ಯರ ಭಾವ ಕೃತ್ರಿಮದ ಪ್ರತಿರೂಪವೇ ತಟ್ಟೀರಾಯ..." ಎಂದು ನನ್ನ ತಲೆ ನೇವರಿಸುತ್ತ ಹೇಳಿದ್ದ ಅಪ್ಪಯ್ಯ - ಮರುದಿನ - ತಾವೇ ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ತಟ್ಟೀರಾಯನನ್ನು ನನ್ನ ಕೈಯ್ಯಿಂದಲೇ ಮುಟ್ಟಿಸಿ ಭಯ ನಿವಾರಿಸಲೂ ಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು.
ಅಪ್ಪಯ್ಯನ ಮಾತುಗಳು ನನ್ನ ಅಂದಿನ ಆ ತಲೆಯ (ತರಲೆ) ಒಳಗೆ ಹೋದದ್ದೆಷ್ಟೋ - ಹೊರಹೊರಗೇ ಹಾರಿ ಹೋದದ್ದೆಷ್ಟೋ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅನಂತರವೂ ಬಹಳ ಕಾಲ ನಾನು ತಟ್ಟೀರಾಯನಿಗೆ ಹೆದರುತ್ತಿದ್ದೆ; ಆದರೆ... ಕತ್ತಲಿನ ಅಂಜಿಕೆ ಯು ಮಾತ್ರ - ನಾನೇ "ಅಮ್ಮ"ನಾಗುವ ವರೆಗೂ ನನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ... ಅಮ್ಮನಾದ ಮೇಲೆ - ಪುಟ್ಟ ಮಗ ಮತ್ತು ಅಮ್ಮ - ಇಬ್ಬರೂ ಹೆದರುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ! ಯಾವುದೇ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯು ಅಂಜಿಕೆಯನ್ನು ಓಡಿಸುತ್ತದೆ! ಆದರೆ ಈಗಲೂ - ಕತ್ತಲಾಗುವ ಮೊದಲೇ ಮನೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು ನೆಮ್ಮದಿ ಕಾಣುವ - ನನ್ನ ಶೈಲಿಯ ಆಳದಲ್ಲಿ "ಭಯ"ದ ವಾಸನೆಯೂ - ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಇರಬಹುದು!
ಅನಂತರ ನನ್ನ ಬದುಕಿನ "ಹರಿಕಥಾ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆ"ಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ದೇವಳಗಳನ್ನು ಹೊಕ್ಕು ಹೊರಟ ನನಗೆ ಬಗೆಬಗೆಯ ತಟ್ಟೀರಾಯರುಗಳನ್ನು ಕಾಣುವ ಭಾಗ್ಯ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತು. ಆದರೂ ತಟ್ಟೀರಾಯಂದಿರ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕೃತಿಯು ನನ್ನನ್ನು ಎಂದೂ ಆಕರ್ಷಿಸಿದ್ದಿಲ್ಲ; ಅದರ ಕುಣಿತವು ಎಂದೂ ಆಹ್ಲಾದಕರವೆನ್ನಿಸಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಬಾಲ್ಯದ ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಯ್ಯನು ನೀಡಿದ ಸಾಂತ್ವನದ ನಂತರವೂ ಕೋಟೇಶ್ವರದ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ನಾನು ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತಲೆತಗ್ಗಿಸಿಕೊಂಡೇ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದನ್ನು "ಅಕಾರಣ ಭಯ" ಎನ್ನಲೂಬಹುದು; "ಇಲ್ಲದುದನ್ನು ಇದ್ದಂತೆ ತೋರಿಸುವ ಕೃತ್ರಿಮಗಳಿಗೆ ಒಗ್ಗದಿರುವುದು" - ಎನ್ನಲೂಬಹುದು. ಅನಂತರ ಸುಮಾರು ೩೫ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅದೇ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಾನು ಹರಿಕತೆ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಅಂದು ಕೂಡ ಅಮ್ಮನ ಕೈ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡೇ ನಾನು ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಸನ್ನಿಧಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದೆ. ಏಕೆಂದರೆ... ಆಗ - ಅಮ್ಮನಿಗೆ ನಡೆಯುವಾಗ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಗ ೭೫ ರ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿದ್ದ ನನ್ನ ಅಮ್ಮನನ್ನು ಆಧರಿಸುತ್ತ ಆಕೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ - ಅಂದು ನಾನು ಮೊದಲು ಹುಡುಕಿದ್ದು - ಆ ತಟ್ಟೀರಾಯರನ್ನು. ಆದರೆ ಅಂದಿನ ಹುಡುಕಾಟವು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿಯೂ ಭೀತಿಯಿಂದಲ್ಲ; ಹೆದರಿಸಿದವರನ್ನು ಹಾಗೆಲ್ಲ ಮರೆಯಬಾರದು - ಎನ್ನುವ ಹುಡುಗಾಟದ ನೀತಿಯಿಂದ.
ಆದರೆ ಈಗ - ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಮೊದಲಿನಂತಿಲ್ಲ. ಎಣ್ಣೆ ವಾಸನೆಯಿಲ್ಲ. ಸಂಪೂರ್ಣ ನವೀಕೃತಗೊಂಡಿದೆ. ಸಿಂಗಾರಗೊಂಡಿದೆ. ಅಂದಿಗಿಂತ ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿದೆ. ತಟ್ಟೀರಾಯಂದಿರ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟವಾಗಿದೆ. ಇಡೀ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿದೆ. ಹರಿಕತೆಗೆಂದು ಹೋದಾಗ ಹಿಂದಿನದೇ ಗುಂಗಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುತ್ತ ಹೊಸ ಪರಿಸರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದೆ.
ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಈಶ್ವರನ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿದಾಗ - "ಹೊರಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನಾವು ನೋಡಬಯಸುವ ದೇವರ ಸ್ಥಾವರಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಣುವುದಕ್ಕೆ - ಹೊರಗಿನ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯಚಕ್ಷುವಿನ ಬೆಳಕು ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ! ಹಾಗಿದ್ದರೆ... ಇಷ್ಟು ಸುಲಭವೇ ದೇವರನ್ನು ಕಾಣುವುದು?!" ಎಂದು ಅನ್ನಿಸಿ - ಕೊಂಚ ಗಲಿಬಿಲಿಗೊಂಡಿದ್ದೆ. "ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಶಿವನನ್ನು ಕಂಡೆಯಾ?" ಎಂದು ನನ್ನನ್ನೇ ಅಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಹುಡುಕುತ್ತ ಯಾವ್ಯಾವುದೋ ಕಲ್ಲುಗಳು - ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು, ಅವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ, ಎಣ್ಣೆ ನೀರು ಹೊಯ್ದು - "ಆಹಾ! ಪೂರ್ತಿ ಆಯಿತು; ಸಾಧಿಸಿಬಿಟ್ಟೆ" ಅಂದುಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಬಾಲನಾಟಕವೇ ಅಲ್ಲವೆ? ಅಲ್ಲಿಂದ ಒಂದಿಂಚೂ ಮುಂದೆ ಸರಿಯದೆ... ಇಡೀ ಜನ್ಮವನ್ನು ಇಂತಹ ಹೋಕುಬಾರದ ನಾಟಕ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿಯೇ ಮುಗಿಸಿ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದೇವಲ್ಲವೆ?
ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೇ ದೈವಶಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಪೂರ್ಣ ಸತ್ಯವಲ್ಲ. ಮನುಷ್ಯರು ತಮ್ಮ ನಿತ್ಯದ ಜಂಜಾಟ, ಸಂಸಾರದ ಕೋಟಲೆಗಳಿಂದ ದೂರಬಂದು ಆಗಾಗ ಮನಃಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮನ್ನು ಅಂತರ್ಯಾತ್ರೆಗೆ ಪ್ರಚೋದಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಪೂಜಾಸ್ಥಳಗಳ ಭೇಟಿಯ ನಿಜವಾದ ಉದ್ದೇಶ. ಹೀಗೆ ಅಂತರ್ಯಾತ್ರೆ ನಡೆಸಬೇಕಾದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯದತ್ತ ನಮ್ಮನ್ನು ಸೆಳೆಯುವ ಕಣ್ಣು ಕೋರೈಸುವಂತಹ ಬೆಳಕು, ಸದ್ದುಗದ್ದಲಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಾನವಿರಬಾರದು. ಆದ್ದರಿಂದ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಒಳಗೆ ಎಣ್ಣೆ ದೀಪಗಳು, ಹಣತೆಯ ಬೆಳಕೇ ಉತ್ತಮ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಸಂಶಯವಿಲ್ಲ. ಹಣತೆಯ ಮಿತಬೆಳಕು ಎಂಬುದು ಏಕಾಗ್ರತೆಗೆ ಅನುಕೂಲ ಕಲ್ಪಿಸಿ, ನಮ್ಮನ್ನು ಅಂತರ್ಮುಖಿಯಾಗಿಸಿದರೆ - ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪವು ಬಾಹ್ಯಕ್ಕೆ ಎಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅದು ಅನಗತ್ಯವಾದುದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ಚಂಚಲವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ಏಕಾಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಲಕುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ತನ್ನ ಅಂತರಂಗದತ್ತ ಸರಿಯಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವ ಏಕಾಗ್ರ ವಾತಾವರಣವು ಯಾವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವುದು ಅವಶ್ಯಕ. ಆದ್ದರಿಂದ... ಆಧುನಿಕ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹೇಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬ ವಿವೇಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದುವುದೂ ಅವಶ್ಯಕ.
ಯಾವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಹಾಮಂಗಳಾರತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಗಂಟೆ ಜಾಗಟೆಗಳ ಸೇವೆ ನಡೆಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ... ಭಗವಂತ ಭಾವದೊಂದಿಗೆ - ಶಾಂತ ಪರಿಸರವನ್ನು ಅರಸಿ ಬರುವ ಭಕ್ತರನ್ನೂ ಆಧರಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ನನ್ನ ಹರಿಕಥಾ ತಿರುಗಾಟದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗರ್ನಾಲ್, ಡೋಲು ಇತ್ಯಾದಿ ಶಬ್ದಕೋಲಾಹಲದ ಕರ್ಣಕಠೋರತೆಯಿಂದ ಹರಿಕತೆಯ ನಡುನಡುವೆ ನಾನೇ ಕುಮಟಿ ಬಿದ್ದದ್ದು ...ಕತೆಯು ನಡುನಡುವೆ ವ್ಯಥೆಯಾದದ್ದು ಒಂದೆರಡು ಬಾರಿಯಲ್ಲ. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದಿದ್ದರೆ, ನಿತ್ಯದ ಮಂಗಳಾರತಿಯ ಹೊತ್ತಿನ ಮೊದಲು ಅಥವ ಅನಂತರ ಅವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದರೆ ದೇವರಿಗೂ ಸುಖ; ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತರಿಗೂ ಕಲಾವಿದರಿಗೂ ಜೋಡಿ ನೆಮ್ಮದಿಯಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈಗ - ಬಹುತೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದು ದೇವರನ್ನು ಓಡಿಸುವಂತಹ - ಬರೇ ಗದ್ದಲ.
ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮುಕ್ತ. ಇದು - ಚರ್ಚೆಯ ವಿಷಯ ಆಗಲೇಬಾರದು. ಶ್ರದ್ಧೆ, ನಂಬಿಕೆ ಇರುವ ಮನುಷ್ಯರು ತಮ್ಮ ಒಳಗನ್ನು ಆಗಾಗ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ; ತನ್ಮೂಲಕ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಬಾಹ್ಯ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯ ನೆರವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಲಗಾಮಿಲ್ಲದ ಇಂದಿನ Tourist ಭಕ್ತರಿಗೆ - (ಮತ್ತು ಅಧಿಕಪ್ರಸಂಗದಿಂದಲೇ ಜೀವನ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಚಾರಪ್ರಿಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ) ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಎಂದರೆ "ವಾರಾಂತ್ಯದ ರಜಾದಿನಗಳ ಮಜಾತಾಣ ; ತರಲೆ ವ್ಯಾಪಾರ ವ್ಯವಹಾರದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ"ಗಳಂತೆ ಆಗಿಹೋಗುತ್ತಿವೆ.
ಖಾಲಿಯಿರುವ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ SELF ನ್ನು - "Selfie ಅಹಂ"ನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಒಳಗೂ ವಿಜೃಂಭಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಅಸಭ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದನ್ನು ನೋಡುವಾಗ ನನ್ನಂಥ ಕೆಲವು "ಹಿಂದುಳಿದವರಿಗೆ" ವಿಚಿತ್ರ ಎನ್ನಿಸುವುದಿದೆ. ಸ್ವಂತದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಿ ಮುಳುಗಿದವರಿಗೆ ದೇವಸ್ಥಾನವೂ ಸಿನೆಮಾ ಟಾಕೀಸೂ ಒಂದೇ ಆಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವುದು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸಹಜವಾದರೂ ಶೋಚನೀಯ. "ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದೇ ದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆ" ಎಂಬಂತಹ ಹೋರಾಟ, ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬಿದ್ದಿರುವವರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ನಿಜವಾದ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿರುವವರು ಈಗೀಗ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಂದ ದೂರದೂರ ಓಡುವಂತಾಗಿದೆ; ಅಂಥವರಿಗೆ - ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ "ಮನೆಯೇ ಮಂತ್ರಾಲಯ" ಅಂದುಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗಿದೆ. ಗದ್ದಲ ಶಬ್ದಮಾಲಿನ್ಯದ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗಿಂತ ಶಾಂತ ಪರಿಸರದ ಮನೆಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ. ಈಗಲೂ ನಾನು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಭೇಟಿಯನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ಜನಸಂತೆಯಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ನಾನು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ.
ದೈವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಈಗ ಅತ್ತು ಹೊರಳಾಡುವವರು ಒಬ್ಬರೂ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಬೇಕಿದ್ದರೆ ದೇವರಿಗೇ ಅಷ್ಟೋ ಇಷ್ಟೋ ಕೊಟ್ಟು "ಸುಮ್ಮನಾಗಿಸಿಬಿಟ್ಟೆ" ಅಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಳ್ಳ ಕೊರಮರು - ಒಂದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದೊಡ್ಡ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಜಾಗಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಈಗ ಕೂತುಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ದೇವರಿರಲಿ ಬಿಡಲಿ ಇಂತಹ ಉಸ್ತುವಾರಿ ನಟಭಯಂಕರರಂತೂ ಹಾಜರಿರುತ್ತಾರೆ; ದೇವರಿಗೆ STAR VALUE ತಂದುಕೊಡಲು ಸುಸ್ತಾಗುವಷ್ಟು ಒದ್ದಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. "ಅಂತೆಗೆ ತಕ್ಕ ಬೊಂತೆ" ಎಂಬಂತಹ ಭಕ್ತರ ಬೆಂಬಲದಿಂದ ಕೆಲವು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಈಗೀಗ ದೇವರನ್ನೇ ಮಾರಾಟಕ್ಕಿಟ್ಟಂತೆ ಕಾಣುವುದೂ ಇದೆ. ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ನೂಕಿಕೊಂಡು ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಭಕ್ತರೆಂದುಕೊಂಡವರ ಚಲನವಲನವನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಅವಲೋಕಿಸಿದರೆ - ಅಲ್ಲಿ ಏನು ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದೇ ತಿಳಿಯದೆ ಗಲಿಬಿಲಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಗಂಡಾಗುಂಡಿಯ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಈಗ ಹೊಸ ಭಕ್ತಸೇನೆಯು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇವರ ಸ್ಟೈಲೇ ಬೇರೆ. "ನಡೆಮುಂದೆ ನಡೆ ಮುಂದೆ ನುಗ್ಗಿ ನಡೆ ಮುಂದೆ" ಎನ್ನುವ ವೀರಕೇಸರಿಗಳಿವರು. ನಾವೀನ್ಯದ ಮುಖ ಹೊತ್ತು ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟದ ಮುಸುಕಿನಲ್ಲಿ - ಕೆಮರಾ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬೀಳುವಂತೆ ದೇವರ ಬಿಂಬಗಳನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಇಂಥ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಭಕ್ತರ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಬಲಿಯುತ್ತಿರುವುದು - ಇಂದಿನ ಹೊಸ ಸಿನೆಮಾ ಶೈಲಿ! ಯಾವುದೋ ಗುಪ್ತ ಕಾರಸ್ಥಾನದ ಹೊರರೂಪದಂತೆ ಕಾಣುವ ಇಂತಹ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಅಲಕ್ಷಿಸುವುದೇ ಉತ್ತಮ.
ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಯಾವತ್ತೂ ದಾರಿತಪ್ಪಿಸಬಲ್ಲ ಬುದ್ಧಿವಂತರೆಂದು ಅಂದುಕೊಂಡಿರುವವರು ಯೋಜಿಸುವ ನಾಟಕವು ದಡ್ಡರ ನಾಟಕಕ್ಕಿಂತ ನಮ್ಮನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಗಲಿಬಿಲಿಗೊಳಿಸುವುದು ಸಹಜ. ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ದೇವರ ಮೂರ್ತಿಯು - ಭಕ್ತರ ಭಾವನೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯ - ಎಂಬುದು ಮೊದಲು ಅರ್ಥವಾಗಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ.
ಶುದ್ಧ ಭಾವವೇ ದೇವರು. ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾನೂನುಗಳು ಮನುಷ್ಯರ ಭಾವ ವಲಯವನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸತೊಡಗಿದರೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಮರಸ್ಯವೆಂಬುದು ಕ್ರಮೇಣ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತ ಬರಬಹುದು ಎಂಬ ಎಚ್ಚರವಿರಬೇಕು. "ಮೂರ್ತಿ ಪ್ರತಿಮೆಗಳೇ ದೇವರಲ್ಲ" ಎಂಬುದು ಅರ್ಥವಾದವರಿಗೆ ಇಂತಹ ಬಾಲಪಾಠದ ಅಗತ್ಯವೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಇಂದು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಕೆಲವು ಹುಚ್ಚು ಹೋರಾಟಗಳು - "ದೇವರಿಗಾಗಿ ನಡೆಸುವ ಹೋರಾಟಗಳೇ ಅಲ್ಲ; ಯಾವುದೇ ಶ್ರದ್ಧೆ ಆಸಕ್ತಿಗಳೂ ಇವುಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಲ್ಲ. ಅನೂಚಾನವಾಗಿ ಬಂದಂತಹ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಮುರಿದು ಚೆಂದ ನೋಡುವ "ವಿಘ್ನಸಂತೋಷಿ" ಗುಂಪಿನ ಕಾರ್ಯಶೈಲಿ ಇದು. ಮಾಡಲು ಬೇರೆ ಕೆಲಸವೇ ಇಲ್ಲದೆ ಹೋರಾಟವನ್ನೇ ತಮ್ಮ ಉದ್ಯೋಗವಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಕಡೆ ಟೆಂಟ್ ಹಾಕುವ ಇಂತಹ ಒಂದು ವರ್ಗವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದಿದೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ಷೋಭೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ದುರುದ್ದೇಶವುಳ್ಳದ್ದು" ಎಂಬುದು ಬರಿಕಣ್ಣಿಗೇ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.
ದೇವರು ಎಂಬ ವಸ್ತುವು ಇಡಿಯಾಗಿಯಾಗಲೀ ಬಿಡಿಯಾಗಿಯಾಗಲೀ - ಯಾವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕೀತೆ? ಭಕ್ತಿಯಾಗಲೀ ಪ್ರೀತಿಯಾಗಲೀ - ಯಾವುದೇ ಶ್ರದ್ಧೆಯ ವಸ್ತುವನ್ನಾಗಲೀ ಯಾರೂ ಹಕ್ಕೊತ್ತಾಯದಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಭಕ್ತಿಶ್ರದ್ಧೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಕೇವಲ ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳಗಳ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕದಡುವ ಒಂದೇ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ನಡೆಸುವ "ಕಾನೂನಿನ ಹೊರಳು ಉರುಳಾಟ"ದ ಯಾವುದೇ ಕೃತ್ರಿಮದಿಂದಲೂ ಏನೂ ಸಾಧನೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸದ್ಭಾವವಿಲ್ಲದೆ ಕಂಡದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಮುಟ್ಟಿ ಮೂಸಿ ನೋಡುತ್ತ - "ನಾನು ಮುಟ್ಟಿದೆ; ನಾನು ಮೂಸಿದೆ..." ಎನ್ನುವ ವಿಪರೀತ ಬುದ್ಧಿಯ ಛದ್ಮವೇಷಗಳಿಗೆ ದೇವತಾಭಾವದ ಅರಿವೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನಬಹುದು.
ಆದರೆ ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಬೃಹತ್ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಯಾವುದೇ ನೂಕುನುಗ್ಗಲಿಲ್ಲ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ "ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ" ದಿಂದಾಗಿ ದೇವರನ್ನು ಮಾರಾಟಕ್ಕಿಟ್ಟಂತಾಗಿ, ಯಾವ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಮೊದಲಿದ್ದಂತೆ ಧ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ - ಏಕಾಗ್ರತೆಗೆ ಪೂರಕವಾದ ಪರಿಸರವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಕೋಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವೈಶಾಲ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಈಗಲೂ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂತದ ಮೂಲೆಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ; ಅಲ್ಲಿ - "ಮನಸ್ಸಿದ್ದರೆ ಮಹಾದೇವ"ನನ್ನು ಆಘ್ರಾಣಿಸಬಹುದು; ಮನಸ್ಸಿನ ಬಾಹ್ಯ ಓಟಕ್ಕೆ ಕ್ಷಣಕಾಲವಾದರೂ ಕಡಿವಾಣ ಬಿಗಿಯಬಹುದು. ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಒಳದಾರಿ ಹುಡುಕುವ "ಓರಾಟದ" ಜನರ ಗೃಧ್ರ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಬೀಳುವ ವರೆಗೂ ಹೀಗೇ ಉಳಿದೀತು ಎಂದು ಆಶಿಸಬಹುದು!
ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಳದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುವ ಚೆಂದದ "ರಂಗ ಪೂಜೆ"ಯನ್ನು ನೋಡಿ ರೋಮಾಂಚನಗೊಳ್ಳಲು, ದೃಶ್ಯಭಾವವನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಲು ಶ್ರದ್ಧೆಯುಳ್ಳವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ. ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹೊರಸುತ್ತು, ಒಳಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಬಂದರೆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎಡಬದಿಯಲ್ಲಿ ಚೌಕಾಕಾರದ ವಿಶಾಲವಾದ ಸ್ವಚ್ಛ ಕೆರೆ ಇದೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಉಕ್ಕಿ ಹೊರಗೆ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಆ "ತುಂಬಿದ ಕೆರೆ"ಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ನಾನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಪ್ರತಿಭಳಾದದ್ದು ಅದೆಷ್ಟೋ ಬಾರಿ.
ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಅಸಂಖ್ಯ ಮೀನುಗಳಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನೋಡಿದಾಗ ಕಾಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಸೆಕೆಯಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಆಳದಲ್ಲೆಲ್ಲಾದರೂ ಇರಬಹುದು ಅಂದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಯ "ತೆಪ್ಪೋತ್ಸವ "ವೂ ನಯನಮನೋಹರ ದೃಶ್ಯ. ಎಲ್ಲ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಂತೆ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೂ ಪೌರಾಣಿಕ ಕತೆಗಳ ದೊಡ್ಡ ನಂಟುಗಂಟಿದೆ; ಸ್ಥಳಪುರಾಣವಿದೆ. ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳ ಭಾವೋದ್ದೀಪನಗೊಳಿಸುವ ಅನೇಕ ದಂತಕತೆಗಳಿವೆ.
ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೆರೆ, ಓಕುಳಿ ಹೊಂಡಗಳ ಹಿಂದೆ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮಾನವ ವಿಕಾಸದ ಅನೇಕ ಮಜಲುಗಳು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತಲೂ ಮತ್ತು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕೆರೆಯ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಅನೇಕ ಕುಟುಂಬಗಳು ಮನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ; ಬದುಕುಗಳು ಅರಳುತ್ತ ಹೊರಳುತ್ತ ಬಂದಿವೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಉದ್ದದ ರಥಬೀದಿಯಿದೆ. ಈ ರಥಬೀದಿಯ ವಿಸ್ತ್ರತ ಭಾಗವೇ ಕೋಟೇಶ್ವರವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿದೆ. ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಸುತ್ತಲಿನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶನ ಭದ್ರ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಉದ್ಯೋಗ ನಿಮಿತ್ತ ಪರವೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಊರಮಂದಿಯೂ ಪ್ರತೀ ವರ್ಷ ನಡೆಯುವ ಕೊಡಿಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಬಂದು ಶಿವದರ್ಶನ ಪಡೆದು, ರಥ ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ರಥಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯನ್ನೂ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಮತಭೇದವಿಲ್ಲದೆ - ಇಡೀ ಕೊಟೇಶ್ವರವು ಹಬ್ಬದ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುತ್ತದೆ. ಕೋಟೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಇಡೀ ಊರೇ ಶಿವಮಯವಾಗುವ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ನಲಿಯುತ್ತದೆ.
ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಕೊಡಿಹಬ್ಬಕ್ಕೆಂದು ಬಂದ ಅತಿಥಿ ಬಂಧುಗಳನ್ನು ಊರ ಸ್ಥಳೀಯರು ಮನೆಗೆ ಕರೆದು ಊಟ ಉಪಚಾರದಿಂದ ಆದರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಬ್ಬದ ನೆವನದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೂತು ಪರಸ್ಪರ ಸುಖ ದುಃಖ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಹಗುರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಮಕ್ಕಳು ಸವಿಯುವ ಪರಿಯೇ ಬೇರೆ. ಮನೆಯ ಹೆಂಗಸರಿಗೆ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಂದರ್ಭ ಎಂದರೆ... ಅದು - ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಹಬ್ಬವಾದರೆ, ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ನವಿರೆಬ್ಬಿಸುವ ಆಟ ತಿರುಗಾಟದ ಹಬ್ಬ. ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಕೊಡಿ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ - ಕೊಡಿ ಅಂದರೆ ದಪ್ಪ ದಪ್ಪದ ಕಬ್ಬಿನ ವ್ಯಾಪಾರವು ಜೋರಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಜಾತ್ರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗ ಕಬ್ಬನ್ನು ಕೊಂಡುತಂದು ಅದನ್ನು ಹಲ್ಲಿನಿಂದಲೇ ಸಿಪ್ಪೆ ಸುಲಿದು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದ ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರೆ - ಈಗ ಆಶ್ಚರ್ಯವೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಇಡೀ ಕಬ್ಬನ್ನು ಜಗಿದು ಅದರ ರಸ ನುಂಗಿ, ಜೊಗಟಿಯನ್ನು ಉಗಿದು ಮುಗಿಸುವಾಗ ಬಾಯಿಯ ಒಳಗೆ, ತುಟಿಯ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ತರಚಿದಂತೆ ಗಾಯವಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು! ಆದರೆ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಆಗ - ದೊಡ್ಡ ಚಿಂತೆಯ ಸಂಗತಿ ಆಗುತ್ತಿರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಕಬ್ಬಿನ ರಸವನ್ನು ನುಂಗುವ ಅವಸರದಲ್ಲಿ ರಸದ ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಎತ್ತೆತ್ತಲೋ ನುಗ್ಗಿದಾಗ ಕೆಮ್ಮುತ್ತ ತೇಲುಗಣ್ಣು ಮೇಲುಗಣ್ಣಾಗುವುದೂ ಇತ್ತು. ಯಾರು ಹೆಚ್ಚು ಕಬ್ಬಿನ ಗಿಣ್ಣನ್ನು ಜಗಿದು ಉಗಿಯುತ್ತಾರೋ ಅಂತಹ "ಗಟ್ಟಿ ದಾಂತಿ"ಗಳು ಜಯಶಾಲಿಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳ ಆಟವು ಜಾತ್ರೆಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಹಿಯಾದ ಖುಶಿ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದವು. ನಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡೆಗಳು ಇಂಥವೇ ಆಗಿದ್ದವು. ಊರಿನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು - ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲ ವಯಸ್ಸಿನ ಬದುಕುಗಳನ್ನೂ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತ - ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.
ಆಗಲೂ ಜಾತಿ ಇತ್ತು; ಭಾಷೆಗಳಿದ್ದವು; ವಿಭಿನ್ನ ವೈಚಾರಿಕತೆಯೂ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇವುಗಳಿಗೆ ಹೊರತಾಗಿ ಅಂದಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಭಾವ ಸಂಬಂಧವಿತ್ತು. ಭಾವ ಅವಲಂಬನೆಯೂ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿತ್ತು. ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದುದನ್ನು ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಜ್ಜನಿಕೆಯುಳ್ಳವರು ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ಪಿತೂರಿ, ಕುತಂತ್ರದ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಾಗಲೀ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಾಗಲೀ ಬೆಲೆ ಸಿಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಮನೆಗೆ ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿ ಉರಿದರೆ ಜನರು ತಾವಾಗಿಯೇ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಕೈಚಾಚುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಮಾತ್ರ - ಅದು ಸುದ್ದಿಯೂ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇಂದಿನಂತೆ - ಮನೆಗೆ ತಾವೇ ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿಸಿ, ಅನಂತರ ಸಹಾಯದ ವೇಷ - ಸುದ್ದಿಯ ಆವೇಶ.... ಇವೆಲ್ಲವೂ ಇತ್ತೀಚಿನ ತೋರಿಕೆಯ "ಭಯಂಕರ ವಿಕಾಸ ವಿಕಾರ ಪರ್ವ".
ಭಾವಲೊಳಲೊಟ್ಟೆ ಅಂದರೆ ಇದೇ. ಮನುಷ್ಯರು ದೀರ್ಘ ಕಾಲದ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ಮೃದು ಭಾವ ವಲಯವು ಸೊರಗಿದರೆ ಅಥವ ಸಹಜ ಭಾವವು ಸೊರಗುವಂತೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ - ವಿಶ್ವಾಸದ ಬುಡವೇ ಕುಸಿದು, ದುಷ್ಟ ಉಪದ್ರವಕಾರೀ ಸಮಾಜವು ತಲೆ ಎತ್ತುವುದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹಬೇಡ. ಇಂದು ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಯೇ - ಹಕ್ಕು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ರಕ್ತ ಕುಡಿಯುವ ತವಕದ - ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಲಾಭ ಕೇಂದ್ರಿತ - ರಕ್ಕಸ ತಟ್ಟೀರಾಯಭಾವ. ಇಂತಹ ಮನೋಸ್ಥಿತಿಗೆ - ಕೆಟ್ಟು ಹೋದ, ಕೆಟ್ಟ ಬೆಳಸಿನ ಬಾಲ್ಯಕಾಲವೇ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ. ಇದಕ್ಕೂ ಪರಿಹಾರವಿದೆ. ಸದ್ಭಾವದ ತಳಹದಿಯಿಂದಲೇ ಸಮರಸಭಾವವು ಅರಳಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಇಂತಹ ಗೊಂದಲಗಳು ತಗ್ಗಬಹುದು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಬಾಲ್ಯಕಾಲವನ್ನು ನಾವು ಮುಚ್ಚಟೆಯಿಂದ ಪೋಷಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ; ಪ್ರತೀ ಬಾಲ್ಯವೂ ಸುಂದರವಾಗಿ ಅರಳುವತ್ತ ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. "ನಮ್ಮ ಜತೆಯಲ್ಲಿ ಉಸಿರಾಡುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬಾಲ್ಯವೂ ಭಾವಪುಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೂಡಿ ಸ್ವಸ್ಥವಾಗಿದ್ದರೆ ಸ್ವಂತ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲಿನ ಬದುಕುಗಳೂ ಸ್ವಸ್ಥವಾಗಿರಬಲ್ಲದು" ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಮನಸ್ಸು ತೊಡಗಿಕೊಂಡರೆ - ಅಸಾಧ್ಯವೆಂಬುದು ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ.
*****-----*****
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಾಹ್ಯ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಯಥೇಷ್ಟವಾಗಿದ್ದು ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ವಿಧದ ನೇತ್ಯಾತ್ಮಕ ಸಂಗತಿಗಳು - ಆರಂಭದಿಂದಲೇ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಸೆಳೆಯುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಹೆಣ್ಣು ಗಂಡು ಎಂಬ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಅಥವ ಉದ್ದೇಶಿತವಾಗಿ ಕೆಲವರು ಅದು ಹೇಗೋ ಅಂತಹ ಕೆಡುಕಿನ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಪಾರಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ; ಕೆಲವರು ಬಿದ್ದಲ್ಲಿಯೇ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಮುಗ್ಗರಿಸುತ್ತಾರೆ; ಕೆಲವರು ಅನಿರೀಕ್ಷಿತಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲಾಗದೆ ಬದುಕಿನ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಎಡವುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾರೆ.
ಉತ್ಸಾಹ, ಉತ್ಸುಕತೆ, ಉತ್ತೇಜನಗಳಿಂದ ಅಪ್ರಚೋದಿತವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜಿತವಾಗುವ ಬಾಲ್ಯದ ಬಾಲಿಶ ಮನಸ್ಸುಗಳು ಆಗಾಗ ಎಡವುವುದು ಸಹಜವೇ. ಎಷ್ಟೋ ಬಾರಿ "ಉತ್ತರಗಳಿಗಾಗಿ ಹುಡುಕಾಟ" ಎಂಬ ಅಪ್ರಬುದ್ಧ ಅವಸರವೇ ಎಳೆಯ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಹೊಂಡಕ್ಕೆ ಕೆಡವುವುದೂ ಇದೆ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ - ಯಾವುದೇ ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದು ಮಾತ್ರ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೇ. ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಹುಟ್ಟುವ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕ್ಕಾಗಿ ಅಲೆಯುವ ನಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ವಿಶ್ವದ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಬೌದ್ಧಿಕ ಅಥವ ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ - ಅಪ್ರಬುದ್ಧ ಕುತೂಹಲ ಮತ್ತು ಅತೀವ ಹುಮ್ಮಸ್ಸಿರುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಅಪ್ರಬುದ್ಧ ಕುತೂಹಲ ಮತ್ತು ಹುಮ್ಮಸ್ಸುಗಳು ಎತ್ತಲೋ ಹಾಯುವ ಘಟನೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ - ಇತ್ತ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಎಲ್ಲ ಘಟನೆಗಳೂ ಏಳುಬೀಳುಗಳ ಅಚ್ಚಿನಲ್ಲಿ ಸರಸರನೆ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತವೆ; ಆಯಾ ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು - ತನ್ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕಟ್ಟುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನೂ ವಹಿಸುತ್ತವೆ.
ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ಹುದುಗಿರುವ "ಬಾಚಿಕೊಳ್ಳುವ" ಅದಮ್ಯ ಹಂಬಲವನ್ನು - ಬಾಲ್ಯದ "ಸರಿ ತಪ್ಪು"ಗಳ ಸಂಯಮಪೂರ್ಣ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕರಿತ ಶಿಕ್ಷಣದಿಂದ ಮಾತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅದು - ಕೇವಲ "ಕೇಳಿ - ನೋಡಿ" ಕಲಿಯುವಂತಹ ಸರಳ ಶಿಕ್ಷಣ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಡವಿದಾಗೆಲ್ಲ ಆಗಿಂದಾಗಲೇ ಸರಿದಾರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿಸುವ ಸಮರ್ಥ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ಪರಿಸರವಿದ್ದರೆ ಅಂತಹ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ "ಸರಿ ತಪ್ಪು"ಗಳನ್ನು ಚಾಣಾಕ್ಷತೆಯಿಂದ ನಿಭಾಯಿಸಿ ಜೀರ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಮರ್ಥರಾಗುತ್ತಾರೆ; ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ "ಬರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎಡವಿಯೂ ನಿಲ್ಲುವ, ಕೊಡವಿ ನಡೆಯುವ,ಅನುಕರಣೆಯಲ್ಲದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಕಲಾತ್ಮಕ ಬದುಕು" - ಎಂಬ ಸುಲಲಿತ ವ್ಯಾಕರಣವು ಅಂಥವರನ್ನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರವೇಶಿಸಿಬಿಡುತ್ತದೆ.
ಅನಂತ ಅವಕಾಶಗಳ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಬಗೆಬಗೆಯ ಅಗ್ನಿಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನೊಡ್ಡುವ ಈ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ "ಕಂಡೂ ಕಾಣದಂತೆ, ಕೇಳಿಯೂ ಕೇಳಿಸದಂತೆ, ಮಾಡಿಯೂ ಮಾಡದಂತೆ " ಬದುಕಲು ಬೇಕಾದ ಸ್ವಚ್ಛ ಸ್ಪಷ್ಟ ವಿಚಾರಗಳುಳ್ಳ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿ ತರಬೇತುಗೊಳಿಸಬಲ್ಲ ಬಾಲಶಿಕ್ಷಣವು - ಯಾವುದೇ ಬದುಕು ಯಾವುದೇ ಹಂತದಲ್ಲೂ - ಸೋತು ಓಡಿಹೋಗಲು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ "ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಇದ್ದು - ಜಯಿಸಲು" ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಹಾಗೆ ಸವಾಲೊಡ್ಡುವ, ಬಾಲ್ಯದ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಕಾವುಕೊಡುವ, ಸುಂದರ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಆಸ್ವಾದಿಸುವ, "ಜವಾಬ್ದಾರಿ" ಎಂಬುದನ್ನು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿಯೇ ಸಹಜವಾಗಿ ಕಂಡು ಅನುಭವಿಸಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ ವಾತಾವರಣವು - ಸುಖ ಸೌಕರ್ಯವಿರುವಂತೆ ಕಾಣುವ ಇಂದಿನ ಎಷ್ಟೋ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ. "ನಿಶ್ಶಬ್ದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂತ ಬದುಕು" ಎಂಬುದು ಇಂದಿನ ಬಹುತೇಕ ಮಕ್ಕಳ ಸ್ಥಿತಿ.
ಹೀಗಾಗಿ ಹುಮ್ಮಸ್ಸಿನಿಂದ ಕುಪ್ಪಳಿಸುವ ಮನಸ್ಸುಗಳು ಬಂಧಿತ ಪರಿಸರ ಎಂಬ ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆಯಿಂದ ಬಾಡಿಹೋಗುತ್ತಿವೆ. "ಅತಿ ಸುರಕ್ಷಿತ" ಗೊಂಡಿರುವ ಇಂದಿನ ಬಾಲ್ಯದ ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಒಂಟಿಯಾಗಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ಅವ್ಯಕ್ತ ಬಳಲಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಬಗೆಬಗೆಯ ಮನುಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ, ವಿಶಾಲ ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿ ಒಡನಾಟ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಂದಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಈಗಿನ ಮಕ್ಕಳು ಬಾಲ್ಯಕಾಲವನ್ನು ಕಳೆಯಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಮಾನಸಿಕ ಸೌಖ್ಯದ ಸೆರಗಿನಲ್ಲಿ ವಿಕಸಿತಗೊಳ್ಳುವ - ಅಂತಹ ಹಿತಕರವಾದ, ಜೀವನಸ್ನೇಹಿಯಾದ ಅನುಭವದಿಂದಲೂ ಇಂದಿನ ಮಕ್ಕಳು ವಂಚಿತರಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗೆ ಬಂದಿಗಳಂತೆ ಬೆಳೆಯುವ ಮಿತಾನುಭವದ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಭವಿಷ್ಯದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಆಕಸ್ಮಿಕಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲಾಗದೆ - ತಾವೂ ಸೋಲುತ್ತ... ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಬದುಕುಗಳನ್ನೂ ಸೋಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಈಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೋಗಿದೆ.
ಸುಮಾರು ೪೦ - ೫೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನವರೆಗೂ ಇಷ್ಟೊಂದು ಗೊಂದಲವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ಮುಕ್ತ ಸಮಾಜವೊಂದು ಇತ್ತು. ಮಕ್ಕಳ ಕೈಯ್ಯಳತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಅಮ್ಮ ಅಪ್ಪ ಎಂಬ ಸುರಕ್ಷಾ ಛತ್ರಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲಿಗೆ ನಿರ್ಭಯದ ವಾತಾವರಣವಿತ್ತು. ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ರಾಜ್ಯವಿತ್ತು. ಮಕ್ಕಳದೇ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರಪಂಚವಿತ್ತು. ಭಯಮುಕ್ತವಾದ ಅಂತಹ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಸಹಜವಾಗಿ ಅರಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂತಹ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಗ - ನನ್ನಂತಹ ಹಲವು ಸುಖೀ ಪ್ರಜೆಗಳಿದ್ದರು.
ನನ್ನ ಅದೃಷ್ಟ! ಅಕ್ಕ, ತಂಗಿ, ತಮ್ಮಂದಿರು ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಬಡತನದ ಜೊತೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಅವಕಾಶವು ನನ್ನ ಬದುಕಿಗಿತ್ತು. ಈ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳೂ "ಬಾಲ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿಗಲೇಬೇಕಾದ ವಿಟಮಿನ್ ಗಳು" ಎಂಬುದು ನನ್ನ ಅನುಭವ. ಈ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಿಂದ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಏಗುವುದನ್ನು ಕಲಿತರೆ ಮುಂದೆ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಬಣ್ಣದ ಗುದ್ದುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಜೀರ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯು ತಾನೇ ತಾನಾಗಿ ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾದಾಗ - ಸಾವನ್ನೂ ಹಳೆಯ ಗೆಳೆಯನಂತೆ ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಬದುಕಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ತಮ್ಮ ಊರಿನ ಪರಿಚಯ, ಜನ - ಮಾತು - ರೀತಿ - ವ್ಯವಹಾರ ಶೈಲಿಯ ಪರಿಚಯ, ಗದ್ದೆಬಯಲು ಮರಗಿಡಗಳ ಪರಿಚಯ, ಕಲೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪರಿಚಯ, ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿನ ಸಮಸ್ತ ಭೂಮಿಯ ಸ್ಥೂಲ ಪರಿಚಯವಾದಾಗ - ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ "ನಿಜಜೀವನ ಎನ್ನುವ ನಾಟಕ"ಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವ ರಂಗಭೂಮಿಯು ಸಿದ್ಧವಾದಂತೆಯೇ.
ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ ಕೋಟೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಊರು - ಬದುಕಿನ ವಿದ್ಯೆಯ, ಜೀವನವೆಂಬ ನವರಸಗಳ ನಾಟಕಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಪೂರ್ವ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿ, ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕೋಟೇಶ್ವರಕ್ಕೇ ಬಂದು - ನಾನು ನಿಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
"ಬಾಲ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿ" ಗೆ ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಅನನ್ಯತೆ ಇದೆ. ಅದು ಸಹಜ ದೃಷ್ಟಿ. ಯಾವುದೇ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗದ ಶುದ್ಧ ದೃಷ್ಟಿ. ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು, ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಹಾರುಮಣೆಯಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ - ತನ್ಮೂಲಕ ಏನನ್ನಾದರೂ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶವಿಲ್ಲದೆ ವೀಕ್ಷಿಸುವ ಸರಳ ದೃಷ್ಟಿ. ಆದ್ದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಸಾಧನೆಯ ಹಂಬಲದ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹವಿಲ್ಲದೆ ನೋಡಬಲ್ಲ ಬಾಲ್ಯಕಾಲವು ಆಳವಾದ - ಸಮಗ್ರವಾದ ವಿಷಯಪುಷ್ಟಿಯನ್ನು ನೀಡದಿದ್ದರೂ ಬಾಲ್ಯದ ನೋಟದಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯ ಕಾಲದ ಕೋಟೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಊರು ನನಗೆ ಪ್ರಿಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಆಧಾರವೇ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ. ಅಂದು ಆಯಾ ಊರಿನಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದ ಪೂಜಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಸಮಾಜವನ್ನು - ನಿತ್ಯದ ಬದುಕುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದ ಪರಿಯೇ ಅನ್ಯಾದೃಶವಾದುದು.
ಕೋಟೇಶ್ವರದಲ್ಲಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಮನೆಯ ಬಲಗಡೆಗೆ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕುಂಭಾಶಿ - ಆನೆಗುಡ್ಡೆ ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದ್ದರೆ - ಒಂದು ಮೈಲಿ ಎಡಗಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತೋಭಾರ ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವಿತ್ತು. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಒಲವಿದ್ದ ನನ್ನ ಅಪ್ಪಯ್ಯ ಮತ್ತು ಅಮ್ಮ ಈ ಎರಡೂ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಆಗಾಗ ಹೋಗಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. "ಅಳಿಯನ ಜೊತೆಗೆ ಗೆಳೆಯ" ಅನ್ನುವಂತೆ - ನಾನೂ ಅವರ ಜೊತೆ ಅವರು ಹೋಗುವಲ್ಲಿಗೆಲ್ಲ ಆಗ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ೪ - ೫ನೇ ತರಗತಿಗೆ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲ ಬಂಧುಗಳ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡದೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರೂ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆಂದು ಹಿರಿಯರು ಹೊರಟಾಗ ನಾನು ಖುಶಿಯಿಂದಲೇ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಜಾತ್ರೆಯು ಬಂತೆಂದರೆ ಇಡೀ ಊರೇ ಉತ್ಸವದ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲವದು.
ಅಂದಿನ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಆಗ - ಈಗಿನಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಳಗಿನ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಬಿಟ್ಟರೆ ಉಳಿದಂತೆ ದೇವಳದ ಒಳ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬರೇ ಕತ್ತಲೆಯೋ ಕತ್ತಲೆ. ದೇವರಿಗೆಂದು ಉರಿಸಿದ ಹಣತೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಅಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ದೀಪವೂ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ... ಅಂದಿನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಪರಿಸರವು - ಪಕ್ಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಭಾವವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುವಂತಿರುತ್ತಿತ್ತು.
ಮಹತೋಭಾರ ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಆತ್ಮ. ಮಹತ್ ಅಥವ ಮಹಾನ್ ಆತ್ಮಾ ಎಂಬುದು ಮನೋವಲಯವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಮಹತೋಭಾರ ಅಂದರೆ ಆತ್ಮರೂಪೀ ನಿರ್ದೇಶ. ಆಶ್ರಿತರ ಮನೋವಲಯವನ್ನು ಶುಭ್ರವಾಗಿರಿಸುವುದೇ ದೇವಾಲಯಗಳ ಉದ್ದೇಶ.
ಈ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಳದಲ್ಲಿ ಭರ್ಜರಿಯಾದ ಎರಡು "ತಟ್ಟೀರಾಯ"ಗಳಿದ್ದವು. ಜಾತ್ರೆಯ (ಕೊಡಿ ಹಬ್ಬ) ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳು ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಮುಂದೆ ಕುಣಿಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಉಳಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗಿನ ಜಗಲಿಯ ಎರಡು ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವು ನಿಂತಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಂದು ನನ್ನನ್ನು ಹೆದರಿಸುತ್ತಿದ್ದುದು - ದಿನವೂ ವಕ್ಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರಾತ್ರಿಯ ಕತ್ತಲೆ ಮತ್ತು ಈ ತಟ್ಟೀರಾಯಗಳು. ಇವೆರಡೂ ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದವು. ಮಟಮಟ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲೂ ಅಲ್ಲಿನ ಮಾಡಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಬ್ಬು ಕತ್ತಲು ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಳದ ಹೊಸ್ತಿಲ ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗಲೇ ನಾನು ಅಮ್ಮನ ಕೈಯನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು - ಒಳ ಪೌಳಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುತ್ತಿದ್ದ ದುಷ್ಮನ್ ತಟ್ಟಿರಾಯಂದಿರನ್ನು ದಾಟುವ ವರೆಗೂ... ಅಂದರೆ ಇನ್ನೊಂದು ಹೊಸ್ತಿಲು ನನ್ನ ಕಾಲಿಗೆ ತಾಕುವ ವರೆಗೂ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಓಡಿದಂತೆಯೇ ದಾಟಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆಮೇಲೆ ಒಳಗೆ ಹೋಗಿ ಶಿವನ ಎದುರು ನಿಲ್ಲುವಾಗ "ಎದೆ ಹಾರಿದೆ ಬಾಯಾರಿದೆ" ಅನ್ನುವಂತಹ ಆತಂಕ! ಶಿವನಿಗೆ ಹಣ್ಣುಕಾಯಿ ಅರ್ಪಿಸಿ ತೀರ್ಥ ಸ್ವೀಕರಿಸುವಾಗ, "ಬರುವಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ದುಷ್ಮನ್ ನಿಂದ ಹೇಗೋ ಪಾರಾದೆ; ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗಲೂ ಹೀಗೇ ಸುಸೂತ್ರವಾಗಿ ಪಾರುಮಾಡಪ್ಪಾ" ಎಂದು ಶಿವನಿಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು ಬಿಟ್ಟರೆ - ಆಗ ನನಗೆ ಬೇರೆ ಯಾವ ಯೋಚನೆಯೂ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ... ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ತನ್ನ ಮಗಳ ಈ ಅವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕಂಡು ಸುಸ್ತಾದ ಅಮ್ಮನು ಮಗಳ ಈ "ಮರಣಸಂಕಟ"ವನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಅಪ್ಪಯ್ಯನಿಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಅವರು ನನ್ನನ್ನು ಕೂಡಿಸಿಕೊಂಡು "ತಟ್ಟೀರಾಯ"ನ ನಿಜರೂಪವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಭಯ ಪರಿಹರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು.
"ತಟ್ಟೀರಾಯ ಅಂದರೆ ಅದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ತಟ್ಟಿ. ಬಿದಿರಿನಿಂದ ರೂಪಿಸುವ ಒಂದು ಆಕಾರಕ್ಕೆ ಅಂಗಿ ತೊಡಿಸಿ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಅದನ್ನು ತಟ್ಟೀರಾಯ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅದರ ಒಳಗೆ ಒಬ್ಬ ಗಟ್ಟಿ ಮನುಷ್ಯನು ನಿಂತುಕೊಂಡು ಆ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ನಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪಾದಗಳು ಮಾತ್ರ ಹೊರಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಒಳಗಿರುವ ಅವನ ಕಣ್ಣಿನ ನೇರಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಆ ತಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ತೊಡಿಸಿದ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ರಂಧ್ರಗಳನ್ನೂ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ತಟ್ಟೀರಾಯನ ಒಳಗಿರುವ ಮನುಷ್ಯನು ಆ ರಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಹೊರಗೆ ನೋಡುತ್ತ ಉತ್ಸವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಾನೆ. ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಯಾವುದೋ ರಾಕ್ಷಸ ರೂಪ ಅನ್ನಿಸಿದರೂ ಅದು ಚೈತನ್ಯವಿಲ್ಲದ ಬರೇ ಒಂದು ಆಕಾರ. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೆ - ತಟ್ಟೀರಾಯನೇ ಕುಣಿದಂತೆ ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತಟ್ಟೀರಾಯನು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಭವ್ಯತೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಹೌದು; ಮಾಯೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಹೌದು. ಭವ್ಯವಾದ ಈಶರಥದ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಕೆಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯು ತಾಗದಿರಲಿ (ಕೆಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಟ್ಟೀರಾಯನೇ ಆಕರ್ಷಿಸಲಿ...) ಎಂಬ ಮನುಜಭಾವದ ಸಾಂಕೇತಿಕತೆ ಮತ್ತು ಇಡೀ ಉತ್ಸವದ ರಂಗನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಲೌಕಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯೂ ಇದರಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಆಕೃತಿಯ ಬೃಹದ್ರೂಪ, ಮೀಸೆ, ಉದ್ದುದ್ದದ ಕೈಕಾಲುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ನೀನು ಹೆದರುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಮಗಳೇ. ಚೈತನ್ಯವಿಲ್ಲದ ಅಂತಹ ರಕ್ಕಸ ಆಕಾರಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಎಂದೂ ಹೆದರಬಾರದು. ಮನುಷ್ಯರ ಭಾವ ಕೃತ್ರಿಮದ ಪ್ರತಿರೂಪವೇ ತಟ್ಟೀರಾಯ..." ಎಂದು ನನ್ನ ತಲೆ ನೇವರಿಸುತ್ತ ಹೇಳಿದ್ದ ಅಪ್ಪಯ್ಯ - ಮರುದಿನ - ತಾವೇ ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ತಟ್ಟೀರಾಯನನ್ನು ನನ್ನ ಕೈಯ್ಯಿಂದಲೇ ಮುಟ್ಟಿಸಿ ಭಯ ನಿವಾರಿಸಲೂ ಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು.
ಅಪ್ಪಯ್ಯನ ಮಾತುಗಳು ನನ್ನ ಅಂದಿನ ಆ ತಲೆಯ (ತರಲೆ) ಒಳಗೆ ಹೋದದ್ದೆಷ್ಟೋ - ಹೊರಹೊರಗೇ ಹಾರಿ ಹೋದದ್ದೆಷ್ಟೋ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅನಂತರವೂ ಬಹಳ ಕಾಲ ನಾನು ತಟ್ಟೀರಾಯನಿಗೆ ಹೆದರುತ್ತಿದ್ದೆ; ಆದರೆ... ಕತ್ತಲಿನ ಅಂಜಿಕೆ ಯು ಮಾತ್ರ - ನಾನೇ "ಅಮ್ಮ"ನಾಗುವ ವರೆಗೂ ನನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ... ಅಮ್ಮನಾದ ಮೇಲೆ - ಪುಟ್ಟ ಮಗ ಮತ್ತು ಅಮ್ಮ - ಇಬ್ಬರೂ ಹೆದರುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ! ಯಾವುದೇ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯು ಅಂಜಿಕೆಯನ್ನು ಓಡಿಸುತ್ತದೆ! ಆದರೆ ಈಗಲೂ - ಕತ್ತಲಾಗುವ ಮೊದಲೇ ಮನೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು ನೆಮ್ಮದಿ ಕಾಣುವ - ನನ್ನ ಶೈಲಿಯ ಆಳದಲ್ಲಿ "ಭಯ"ದ ವಾಸನೆಯೂ - ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಇರಬಹುದು!
ಅನಂತರ ನನ್ನ ಬದುಕಿನ "ಹರಿಕಥಾ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆ"ಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ದೇವಳಗಳನ್ನು ಹೊಕ್ಕು ಹೊರಟ ನನಗೆ ಬಗೆಬಗೆಯ ತಟ್ಟೀರಾಯರುಗಳನ್ನು ಕಾಣುವ ಭಾಗ್ಯ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತು. ಆದರೂ ತಟ್ಟೀರಾಯಂದಿರ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕೃತಿಯು ನನ್ನನ್ನು ಎಂದೂ ಆಕರ್ಷಿಸಿದ್ದಿಲ್ಲ; ಅದರ ಕುಣಿತವು ಎಂದೂ ಆಹ್ಲಾದಕರವೆನ್ನಿಸಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಬಾಲ್ಯದ ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಯ್ಯನು ನೀಡಿದ ಸಾಂತ್ವನದ ನಂತರವೂ ಕೋಟೇಶ್ವರದ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ನಾನು ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತಲೆತಗ್ಗಿಸಿಕೊಂಡೇ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದನ್ನು "ಅಕಾರಣ ಭಯ" ಎನ್ನಲೂಬಹುದು; "ಇಲ್ಲದುದನ್ನು ಇದ್ದಂತೆ ತೋರಿಸುವ ಕೃತ್ರಿಮಗಳಿಗೆ ಒಗ್ಗದಿರುವುದು" - ಎನ್ನಲೂಬಹುದು. ಅನಂತರ ಸುಮಾರು ೩೫ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅದೇ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಾನು ಹರಿಕತೆ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಅಂದು ಕೂಡ ಅಮ್ಮನ ಕೈ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡೇ ನಾನು ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಸನ್ನಿಧಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದೆ. ಏಕೆಂದರೆ... ಆಗ - ಅಮ್ಮನಿಗೆ ನಡೆಯುವಾಗ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಗ ೭೫ ರ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿದ್ದ ನನ್ನ ಅಮ್ಮನನ್ನು ಆಧರಿಸುತ್ತ ಆಕೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ - ಅಂದು ನಾನು ಮೊದಲು ಹುಡುಕಿದ್ದು - ಆ ತಟ್ಟೀರಾಯರನ್ನು. ಆದರೆ ಅಂದಿನ ಹುಡುಕಾಟವು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿಯೂ ಭೀತಿಯಿಂದಲ್ಲ; ಹೆದರಿಸಿದವರನ್ನು ಹಾಗೆಲ್ಲ ಮರೆಯಬಾರದು - ಎನ್ನುವ ಹುಡುಗಾಟದ ನೀತಿಯಿಂದ.
ಆದರೆ ಈಗ - ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಮೊದಲಿನಂತಿಲ್ಲ. ಎಣ್ಣೆ ವಾಸನೆಯಿಲ್ಲ. ಸಂಪೂರ್ಣ ನವೀಕೃತಗೊಂಡಿದೆ. ಸಿಂಗಾರಗೊಂಡಿದೆ. ಅಂದಿಗಿಂತ ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿದೆ. ತಟ್ಟೀರಾಯಂದಿರ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟವಾಗಿದೆ. ಇಡೀ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿದೆ. ಹರಿಕತೆಗೆಂದು ಹೋದಾಗ ಹಿಂದಿನದೇ ಗುಂಗಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುತ್ತ ಹೊಸ ಪರಿಸರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದೆ.
ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಈಶ್ವರನ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿದಾಗ - "ಹೊರಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನಾವು ನೋಡಬಯಸುವ ದೇವರ ಸ್ಥಾವರಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಣುವುದಕ್ಕೆ - ಹೊರಗಿನ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯಚಕ್ಷುವಿನ ಬೆಳಕು ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ! ಹಾಗಿದ್ದರೆ... ಇಷ್ಟು ಸುಲಭವೇ ದೇವರನ್ನು ಕಾಣುವುದು?!" ಎಂದು ಅನ್ನಿಸಿ - ಕೊಂಚ ಗಲಿಬಿಲಿಗೊಂಡಿದ್ದೆ. "ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಶಿವನನ್ನು ಕಂಡೆಯಾ?" ಎಂದು ನನ್ನನ್ನೇ ಅಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಹುಡುಕುತ್ತ ಯಾವ್ಯಾವುದೋ ಕಲ್ಲುಗಳು - ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು, ಅವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ, ಎಣ್ಣೆ ನೀರು ಹೊಯ್ದು - "ಆಹಾ! ಪೂರ್ತಿ ಆಯಿತು; ಸಾಧಿಸಿಬಿಟ್ಟೆ" ಅಂದುಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಬಾಲನಾಟಕವೇ ಅಲ್ಲವೆ? ಅಲ್ಲಿಂದ ಒಂದಿಂಚೂ ಮುಂದೆ ಸರಿಯದೆ... ಇಡೀ ಜನ್ಮವನ್ನು ಇಂತಹ ಹೋಕುಬಾರದ ನಾಟಕ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿಯೇ ಮುಗಿಸಿ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದೇವಲ್ಲವೆ?
ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೇ ದೈವಶಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಪೂರ್ಣ ಸತ್ಯವಲ್ಲ. ಮನುಷ್ಯರು ತಮ್ಮ ನಿತ್ಯದ ಜಂಜಾಟ, ಸಂಸಾರದ ಕೋಟಲೆಗಳಿಂದ ದೂರಬಂದು ಆಗಾಗ ಮನಃಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮನ್ನು ಅಂತರ್ಯಾತ್ರೆಗೆ ಪ್ರಚೋದಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನ - ಪೂಜಾಸ್ಥಳಗಳ ಭೇಟಿಯ ನಿಜವಾದ ಉದ್ದೇಶ. ಹೀಗೆ ಅಂತರ್ಯಾತ್ರೆ ನಡೆಸಬೇಕಾದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯದತ್ತ ನಮ್ಮನ್ನು ಸೆಳೆಯುವ ಕಣ್ಣು ಕೋರೈಸುವಂತಹ ಬೆಳಕು, ಸದ್ದುಗದ್ದಲಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಾನವಿರಬಾರದು. ಆದ್ದರಿಂದ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಒಳಗೆ ಎಣ್ಣೆ ದೀಪಗಳು, ಹಣತೆಯ ಬೆಳಕೇ ಉತ್ತಮ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಸಂಶಯವಿಲ್ಲ. ಹಣತೆಯ ಮಿತಬೆಳಕು ಎಂಬುದು ಏಕಾಗ್ರತೆಗೆ ಅನುಕೂಲ ಕಲ್ಪಿಸಿ, ನಮ್ಮನ್ನು ಅಂತರ್ಮುಖಿಯಾಗಿಸಿದರೆ - ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪವು ಬಾಹ್ಯಕ್ಕೆ ಎಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅದು ಅನಗತ್ಯವಾದುದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ಚಂಚಲವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ಏಕಾಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಲಕುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ತನ್ನ ಅಂತರಂಗದತ್ತ ಸರಿಯಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವ ಏಕಾಗ್ರ ವಾತಾವರಣವು ಯಾವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವುದು ಅವಶ್ಯಕ. ಆದ್ದರಿಂದ... ಆಧುನಿಕ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹೇಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬ ವಿವೇಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದುವುದೂ ಅವಶ್ಯಕ.
ಯಾವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಹಾಮಂಗಳಾರತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಗಂಟೆ ಜಾಗಟೆಗಳ ಸೇವೆ ನಡೆಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ... ಭಗವಂತ ಭಾವದೊಂದಿಗೆ - ಶಾಂತ ಪರಿಸರವನ್ನು ಅರಸಿ ಬರುವ ಭಕ್ತರನ್ನೂ ಆಧರಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ನನ್ನ ಹರಿಕಥಾ ತಿರುಗಾಟದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗರ್ನಾಲ್, ಡೋಲು ಇತ್ಯಾದಿ ಶಬ್ದಕೋಲಾಹಲದ ಕರ್ಣಕಠೋರತೆಯಿಂದ ಹರಿಕತೆಯ ನಡುನಡುವೆ ನಾನೇ ಕುಮಟಿ ಬಿದ್ದದ್ದು ...ಕತೆಯು ನಡುನಡುವೆ ವ್ಯಥೆಯಾದದ್ದು ಒಂದೆರಡು ಬಾರಿಯಲ್ಲ. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದಿದ್ದರೆ, ನಿತ್ಯದ ಮಂಗಳಾರತಿಯ ಹೊತ್ತಿನ ಮೊದಲು ಅಥವ ಅನಂತರ ಅವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದರೆ ದೇವರಿಗೂ ಸುಖ; ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತರಿಗೂ ಕಲಾವಿದರಿಗೂ ಜೋಡಿ ನೆಮ್ಮದಿಯಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈಗ - ಬಹುತೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದು ದೇವರನ್ನು ಓಡಿಸುವಂತಹ - ಬರೇ ಗದ್ದಲ.
ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮುಕ್ತ. ಇದು - ಚರ್ಚೆಯ ವಿಷಯ ಆಗಲೇಬಾರದು. ಶ್ರದ್ಧೆ, ನಂಬಿಕೆ ಇರುವ ಮನುಷ್ಯರು ತಮ್ಮ ಒಳಗನ್ನು ಆಗಾಗ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ; ತನ್ಮೂಲಕ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಬಾಹ್ಯ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯ ನೆರವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಲಗಾಮಿಲ್ಲದ ಇಂದಿನ Tourist ಭಕ್ತರಿಗೆ - (ಮತ್ತು ಅಧಿಕಪ್ರಸಂಗದಿಂದಲೇ ಜೀವನ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಚಾರಪ್ರಿಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ) ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಎಂದರೆ "ವಾರಾಂತ್ಯದ ರಜಾದಿನಗಳ ಮಜಾತಾಣ ; ತರಲೆ ವ್ಯಾಪಾರ ವ್ಯವಹಾರದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ"ಗಳಂತೆ ಆಗಿಹೋಗುತ್ತಿವೆ.
ಖಾಲಿಯಿರುವ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ SELF ನ್ನು - "Selfie ಅಹಂ"ನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಒಳಗೂ ವಿಜೃಂಭಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಅಸಭ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದನ್ನು ನೋಡುವಾಗ ನನ್ನಂಥ ಕೆಲವು "ಹಿಂದುಳಿದವರಿಗೆ" ವಿಚಿತ್ರ ಎನ್ನಿಸುವುದಿದೆ. ಸ್ವಂತದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಿ ಮುಳುಗಿದವರಿಗೆ ದೇವಸ್ಥಾನವೂ ಸಿನೆಮಾ ಟಾಕೀಸೂ ಒಂದೇ ಆಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವುದು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸಹಜವಾದರೂ ಶೋಚನೀಯ. "ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದೇ ದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆ" ಎಂಬಂತಹ ಹೋರಾಟ, ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬಿದ್ದಿರುವವರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ನಿಜವಾದ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿರುವವರು ಈಗೀಗ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಂದ ದೂರದೂರ ಓಡುವಂತಾಗಿದೆ; ಅಂಥವರಿಗೆ - ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ "ಮನೆಯೇ ಮಂತ್ರಾಲಯ" ಅಂದುಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗಿದೆ. ಗದ್ದಲ ಶಬ್ದಮಾಲಿನ್ಯದ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗಿಂತ ಶಾಂತ ಪರಿಸರದ ಮನೆಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ. ಈಗಲೂ ನಾನು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಭೇಟಿಯನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ಜನಸಂತೆಯಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ನಾನು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ.
ದೈವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಈಗ ಅತ್ತು ಹೊರಳಾಡುವವರು ಒಬ್ಬರೂ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಬೇಕಿದ್ದರೆ ದೇವರಿಗೇ ಅಷ್ಟೋ ಇಷ್ಟೋ ಕೊಟ್ಟು "ಸುಮ್ಮನಾಗಿಸಿಬಿಟ್ಟೆ" ಅಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಳ್ಳ ಕೊರಮರು - ಒಂದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದೊಡ್ಡ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಜಾಗಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಈಗ ಕೂತುಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ದೇವರಿರಲಿ ಬಿಡಲಿ ಇಂತಹ ಉಸ್ತುವಾರಿ ನಟಭಯಂಕರರಂತೂ ಹಾಜರಿರುತ್ತಾರೆ; ದೇವರಿಗೆ STAR VALUE ತಂದುಕೊಡಲು ಸುಸ್ತಾಗುವಷ್ಟು ಒದ್ದಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. "ಅಂತೆಗೆ ತಕ್ಕ ಬೊಂತೆ" ಎಂಬಂತಹ ಭಕ್ತರ ಬೆಂಬಲದಿಂದ ಕೆಲವು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಈಗೀಗ ದೇವರನ್ನೇ ಮಾರಾಟಕ್ಕಿಟ್ಟಂತೆ ಕಾಣುವುದೂ ಇದೆ. ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ನೂಕಿಕೊಂಡು ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಭಕ್ತರೆಂದುಕೊಂಡವರ ಚಲನವಲನವನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಅವಲೋಕಿಸಿದರೆ - ಅಲ್ಲಿ ಏನು ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದೇ ತಿಳಿಯದೆ ಗಲಿಬಿಲಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಗಂಡಾಗುಂಡಿಯ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಈಗ ಹೊಸ ಭಕ್ತಸೇನೆಯು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇವರ ಸ್ಟೈಲೇ ಬೇರೆ. "ನಡೆಮುಂದೆ ನಡೆ ಮುಂದೆ ನುಗ್ಗಿ ನಡೆ ಮುಂದೆ" ಎನ್ನುವ ವೀರಕೇಸರಿಗಳಿವರು. ನಾವೀನ್ಯದ ಮುಖ ಹೊತ್ತು ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟದ ಮುಸುಕಿನಲ್ಲಿ - ಕೆಮರಾ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬೀಳುವಂತೆ ದೇವರ ಬಿಂಬಗಳನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಇಂಥ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಭಕ್ತರ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಬಲಿಯುತ್ತಿರುವುದು - ಇಂದಿನ ಹೊಸ ಸಿನೆಮಾ ಶೈಲಿ! ಯಾವುದೋ ಗುಪ್ತ ಕಾರಸ್ಥಾನದ ಹೊರರೂಪದಂತೆ ಕಾಣುವ ಇಂತಹ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಅಲಕ್ಷಿಸುವುದೇ ಉತ್ತಮ.
ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಯಾವತ್ತೂ ದಾರಿತಪ್ಪಿಸಬಲ್ಲ ಬುದ್ಧಿವಂತರೆಂದು ಅಂದುಕೊಂಡಿರುವವರು ಯೋಜಿಸುವ ನಾಟಕವು ದಡ್ಡರ ನಾಟಕಕ್ಕಿಂತ ನಮ್ಮನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಗಲಿಬಿಲಿಗೊಳಿಸುವುದು ಸಹಜ. ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ದೇವರ ಮೂರ್ತಿಯು - ಭಕ್ತರ ಭಾವನೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯ - ಎಂಬುದು ಮೊದಲು ಅರ್ಥವಾಗಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ.
ಶುದ್ಧ ಭಾವವೇ ದೇವರು. ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾನೂನುಗಳು ಮನುಷ್ಯರ ಭಾವ ವಲಯವನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸತೊಡಗಿದರೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಮರಸ್ಯವೆಂಬುದು ಕ್ರಮೇಣ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತ ಬರಬಹುದು ಎಂಬ ಎಚ್ಚರವಿರಬೇಕು. "ಮೂರ್ತಿ ಪ್ರತಿಮೆಗಳೇ ದೇವರಲ್ಲ" ಎಂಬುದು ಅರ್ಥವಾದವರಿಗೆ ಇಂತಹ ಬಾಲಪಾಠದ ಅಗತ್ಯವೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಇಂದು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಕೆಲವು ಹುಚ್ಚು ಹೋರಾಟಗಳು - "ದೇವರಿಗಾಗಿ ನಡೆಸುವ ಹೋರಾಟಗಳೇ ಅಲ್ಲ; ಯಾವುದೇ ಶ್ರದ್ಧೆ ಆಸಕ್ತಿಗಳೂ ಇವುಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಲ್ಲ. ಅನೂಚಾನವಾಗಿ ಬಂದಂತಹ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಮುರಿದು ಚೆಂದ ನೋಡುವ "ವಿಘ್ನಸಂತೋಷಿ" ಗುಂಪಿನ ಕಾರ್ಯಶೈಲಿ ಇದು. ಮಾಡಲು ಬೇರೆ ಕೆಲಸವೇ ಇಲ್ಲದೆ ಹೋರಾಟವನ್ನೇ ತಮ್ಮ ಉದ್ಯೋಗವಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಕಡೆ ಟೆಂಟ್ ಹಾಕುವ ಇಂತಹ ಒಂದು ವರ್ಗವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದಿದೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ಷೋಭೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ದುರುದ್ದೇಶವುಳ್ಳದ್ದು" ಎಂಬುದು ಬರಿಕಣ್ಣಿಗೇ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.
ದೇವರು ಎಂಬ ವಸ್ತುವು ಇಡಿಯಾಗಿಯಾಗಲೀ ಬಿಡಿಯಾಗಿಯಾಗಲೀ - ಯಾವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕೀತೆ? ಭಕ್ತಿಯಾಗಲೀ ಪ್ರೀತಿಯಾಗಲೀ - ಯಾವುದೇ ಶ್ರದ್ಧೆಯ ವಸ್ತುವನ್ನಾಗಲೀ ಯಾರೂ ಹಕ್ಕೊತ್ತಾಯದಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಭಕ್ತಿಶ್ರದ್ಧೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಕೇವಲ ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳಗಳ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕದಡುವ ಒಂದೇ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ನಡೆಸುವ "ಕಾನೂನಿನ ಹೊರಳು ಉರುಳಾಟ"ದ ಯಾವುದೇ ಕೃತ್ರಿಮದಿಂದಲೂ ಏನೂ ಸಾಧನೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸದ್ಭಾವವಿಲ್ಲದೆ ಕಂಡದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಮುಟ್ಟಿ ಮೂಸಿ ನೋಡುತ್ತ - "ನಾನು ಮುಟ್ಟಿದೆ; ನಾನು ಮೂಸಿದೆ..." ಎನ್ನುವ ವಿಪರೀತ ಬುದ್ಧಿಯ ಛದ್ಮವೇಷಗಳಿಗೆ ದೇವತಾಭಾವದ ಅರಿವೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನಬಹುದು.
ಆದರೆ ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಬೃಹತ್ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಯಾವುದೇ ನೂಕುನುಗ್ಗಲಿಲ್ಲ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ "ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ" ದಿಂದಾಗಿ ದೇವರನ್ನು ಮಾರಾಟಕ್ಕಿಟ್ಟಂತಾಗಿ, ಯಾವ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಮೊದಲಿದ್ದಂತೆ ಧ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ - ಏಕಾಗ್ರತೆಗೆ ಪೂರಕವಾದ ಪರಿಸರವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಕೋಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವೈಶಾಲ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಈಗಲೂ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂತದ ಮೂಲೆಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ; ಅಲ್ಲಿ - "ಮನಸ್ಸಿದ್ದರೆ ಮಹಾದೇವ"ನನ್ನು ಆಘ್ರಾಣಿಸಬಹುದು; ಮನಸ್ಸಿನ ಬಾಹ್ಯ ಓಟಕ್ಕೆ ಕ್ಷಣಕಾಲವಾದರೂ ಕಡಿವಾಣ ಬಿಗಿಯಬಹುದು. ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಒಳದಾರಿ ಹುಡುಕುವ "ಓರಾಟದ" ಜನರ ಗೃಧ್ರ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಬೀಳುವ ವರೆಗೂ ಹೀಗೇ ಉಳಿದೀತು ಎಂದು ಆಶಿಸಬಹುದು!
ಶ್ರೀ ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಳದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುವ ಚೆಂದದ "ರಂಗ ಪೂಜೆ"ಯನ್ನು ನೋಡಿ ರೋಮಾಂಚನಗೊಳ್ಳಲು, ದೃಶ್ಯಭಾವವನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಲು ಶ್ರದ್ಧೆಯುಳ್ಳವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ. ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹೊರಸುತ್ತು, ಒಳಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಬಂದರೆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎಡಬದಿಯಲ್ಲಿ ಚೌಕಾಕಾರದ ವಿಶಾಲವಾದ ಸ್ವಚ್ಛ ಕೆರೆ ಇದೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಉಕ್ಕಿ ಹೊರಗೆ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಆ "ತುಂಬಿದ ಕೆರೆ"ಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ನಾನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಪ್ರತಿಭಳಾದದ್ದು ಅದೆಷ್ಟೋ ಬಾರಿ.
ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಅಸಂಖ್ಯ ಮೀನುಗಳಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನೋಡಿದಾಗ ಕಾಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಸೆಕೆಯಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಆಳದಲ್ಲೆಲ್ಲಾದರೂ ಇರಬಹುದು ಅಂದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಯ "ತೆಪ್ಪೋತ್ಸವ "ವೂ ನಯನಮನೋಹರ ದೃಶ್ಯ. ಎಲ್ಲ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಂತೆ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೂ ಪೌರಾಣಿಕ ಕತೆಗಳ ದೊಡ್ಡ ನಂಟುಗಂಟಿದೆ; ಸ್ಥಳಪುರಾಣವಿದೆ. ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳ ಭಾವೋದ್ದೀಪನಗೊಳಿಸುವ ಅನೇಕ ದಂತಕತೆಗಳಿವೆ.
ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೆರೆ, ಓಕುಳಿ ಹೊಂಡಗಳ ಹಿಂದೆ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮಾನವ ವಿಕಾಸದ ಅನೇಕ ಮಜಲುಗಳು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತಲೂ ಮತ್ತು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕೆರೆಯ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಅನೇಕ ಕುಟುಂಬಗಳು ಮನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ; ಬದುಕುಗಳು ಅರಳುತ್ತ ಹೊರಳುತ್ತ ಬಂದಿವೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಉದ್ದದ ರಥಬೀದಿಯಿದೆ. ಈ ರಥಬೀದಿಯ ವಿಸ್ತ್ರತ ಭಾಗವೇ ಕೋಟೇಶ್ವರವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿದೆ. ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಸುತ್ತಲಿನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶನ ಭದ್ರ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಉದ್ಯೋಗ ನಿಮಿತ್ತ ಪರವೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಊರಮಂದಿಯೂ ಪ್ರತೀ ವರ್ಷ ನಡೆಯುವ ಕೊಡಿಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಬಂದು ಶಿವದರ್ಶನ ಪಡೆದು, ರಥ ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ರಥಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯನ್ನೂ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಮತಭೇದವಿಲ್ಲದೆ - ಇಡೀ ಕೊಟೇಶ್ವರವು ಹಬ್ಬದ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುತ್ತದೆ. ಕೋಟೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಇಡೀ ಊರೇ ಶಿವಮಯವಾಗುವ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ನಲಿಯುತ್ತದೆ.
ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಕೊಡಿಹಬ್ಬಕ್ಕೆಂದು ಬಂದ ಅತಿಥಿ ಬಂಧುಗಳನ್ನು ಊರ ಸ್ಥಳೀಯರು ಮನೆಗೆ ಕರೆದು ಊಟ ಉಪಚಾರದಿಂದ ಆದರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಬ್ಬದ ನೆವನದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೂತು ಪರಸ್ಪರ ಸುಖ ದುಃಖ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಹಗುರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಮಕ್ಕಳು ಸವಿಯುವ ಪರಿಯೇ ಬೇರೆ. ಮನೆಯ ಹೆಂಗಸರಿಗೆ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಂದರ್ಭ ಎಂದರೆ... ಅದು - ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಹಬ್ಬವಾದರೆ, ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ನವಿರೆಬ್ಬಿಸುವ ಆಟ ತಿರುಗಾಟದ ಹಬ್ಬ. ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಕೊಡಿ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ - ಕೊಡಿ ಅಂದರೆ ದಪ್ಪ ದಪ್ಪದ ಕಬ್ಬಿನ ವ್ಯಾಪಾರವು ಜೋರಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಜಾತ್ರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗ ಕಬ್ಬನ್ನು ಕೊಂಡುತಂದು ಅದನ್ನು ಹಲ್ಲಿನಿಂದಲೇ ಸಿಪ್ಪೆ ಸುಲಿದು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದ ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರೆ - ಈಗ ಆಶ್ಚರ್ಯವೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಇಡೀ ಕಬ್ಬನ್ನು ಜಗಿದು ಅದರ ರಸ ನುಂಗಿ, ಜೊಗಟಿಯನ್ನು ಉಗಿದು ಮುಗಿಸುವಾಗ ಬಾಯಿಯ ಒಳಗೆ, ತುಟಿಯ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ತರಚಿದಂತೆ ಗಾಯವಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು! ಆದರೆ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಆಗ - ದೊಡ್ಡ ಚಿಂತೆಯ ಸಂಗತಿ ಆಗುತ್ತಿರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಕಬ್ಬಿನ ರಸವನ್ನು ನುಂಗುವ ಅವಸರದಲ್ಲಿ ರಸದ ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಎತ್ತೆತ್ತಲೋ ನುಗ್ಗಿದಾಗ ಕೆಮ್ಮುತ್ತ ತೇಲುಗಣ್ಣು ಮೇಲುಗಣ್ಣಾಗುವುದೂ ಇತ್ತು. ಯಾರು ಹೆಚ್ಚು ಕಬ್ಬಿನ ಗಿಣ್ಣನ್ನು ಜಗಿದು ಉಗಿಯುತ್ತಾರೋ ಅಂತಹ "ಗಟ್ಟಿ ದಾಂತಿ"ಗಳು ಜಯಶಾಲಿಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳ ಆಟವು ಜಾತ್ರೆಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಹಿಯಾದ ಖುಶಿ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದವು. ನಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡೆಗಳು ಇಂಥವೇ ಆಗಿದ್ದವು. ಊರಿನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು - ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲ ವಯಸ್ಸಿನ ಬದುಕುಗಳನ್ನೂ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತ - ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.
ಆಗಲೂ ಜಾತಿ ಇತ್ತು; ಭಾಷೆಗಳಿದ್ದವು; ವಿಭಿನ್ನ ವೈಚಾರಿಕತೆಯೂ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇವುಗಳಿಗೆ ಹೊರತಾಗಿ ಅಂದಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಭಾವ ಸಂಬಂಧವಿತ್ತು. ಭಾವ ಅವಲಂಬನೆಯೂ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿತ್ತು. ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದುದನ್ನು ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಜ್ಜನಿಕೆಯುಳ್ಳವರು ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ಪಿತೂರಿ, ಕುತಂತ್ರದ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಾಗಲೀ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಾಗಲೀ ಬೆಲೆ ಸಿಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಮನೆಗೆ ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿ ಉರಿದರೆ ಜನರು ತಾವಾಗಿಯೇ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಕೈಚಾಚುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಮಾತ್ರ - ಅದು ಸುದ್ದಿಯೂ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇಂದಿನಂತೆ - ಮನೆಗೆ ತಾವೇ ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿಸಿ, ಅನಂತರ ಸಹಾಯದ ವೇಷ - ಸುದ್ದಿಯ ಆವೇಶ.... ಇವೆಲ್ಲವೂ ಇತ್ತೀಚಿನ ತೋರಿಕೆಯ "ಭಯಂಕರ ವಿಕಾಸ ವಿಕಾರ ಪರ್ವ".
ಭಾವಲೊಳಲೊಟ್ಟೆ ಅಂದರೆ ಇದೇ. ಮನುಷ್ಯರು ದೀರ್ಘ ಕಾಲದ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ಮೃದು ಭಾವ ವಲಯವು ಸೊರಗಿದರೆ ಅಥವ ಸಹಜ ಭಾವವು ಸೊರಗುವಂತೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ - ವಿಶ್ವಾಸದ ಬುಡವೇ ಕುಸಿದು, ದುಷ್ಟ ಉಪದ್ರವಕಾರೀ ಸಮಾಜವು ತಲೆ ಎತ್ತುವುದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹಬೇಡ. ಇಂದು ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಯೇ - ಹಕ್ಕು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ರಕ್ತ ಕುಡಿಯುವ ತವಕದ - ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಲಾಭ ಕೇಂದ್ರಿತ - ರಕ್ಕಸ ತಟ್ಟೀರಾಯಭಾವ. ಇಂತಹ ಮನೋಸ್ಥಿತಿಗೆ - ಕೆಟ್ಟು ಹೋದ, ಕೆಟ್ಟ ಬೆಳಸಿನ ಬಾಲ್ಯಕಾಲವೇ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ. ಇದಕ್ಕೂ ಪರಿಹಾರವಿದೆ. ಸದ್ಭಾವದ ತಳಹದಿಯಿಂದಲೇ ಸಮರಸಭಾವವು ಅರಳಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಇಂತಹ ಗೊಂದಲಗಳು ತಗ್ಗಬಹುದು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಬಾಲ್ಯಕಾಲವನ್ನು ನಾವು ಮುಚ್ಚಟೆಯಿಂದ ಪೋಷಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ; ಪ್ರತೀ ಬಾಲ್ಯವೂ ಸುಂದರವಾಗಿ ಅರಳುವತ್ತ ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. "ನಮ್ಮ ಜತೆಯಲ್ಲಿ ಉಸಿರಾಡುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬಾಲ್ಯವೂ ಭಾವಪುಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೂಡಿ ಸ್ವಸ್ಥವಾಗಿದ್ದರೆ ಸ್ವಂತ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲಿನ ಬದುಕುಗಳೂ ಸ್ವಸ್ಥವಾಗಿರಬಲ್ಲದು" ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಮನಸ್ಸು ತೊಡಗಿಕೊಂಡರೆ - ಅಸಾಧ್ಯವೆಂಬುದು ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ.
*****-----*****
ತುಂಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದೀರಿ.ನಿಮ್ಮ ಬಾಲ್ಲದೊಳಗೆ ನಾವೂ ಹೊಕ್ಕು ಬಂದೆವು.ನಾನು ವೇದಾಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೂ ಪಕ್ಕದ ಬಾಳ್ಕುದ್ರು ಮಠದಲ್ಲಿ.ಹಾಗಾಗಿ ಆ ಊರುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ತಿರುಗಾಡಿದ್ದೇನೆ.ಕೋಟೇಶ್ವರದ ಕೆರೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಸರೋವರದಂತಿದೆ.ಬಾಲ್ಯದೊಳಗೇ ಒಂದು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹದವಾಗಿ ಮಿಳಿತಗೊಳಿಸಿ,ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದು ಖುಷಿಯಾಯಿತು.
ReplyDelete-ರವಿಕುಮಾರ ಕಡುಮನೆ
ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗೆ ಆಭಾರಿ.
ReplyDelete